Cynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a chymdeithasol
Trosolwg
Ar gyfer pwy mae'r uned hon
Mae'r uned hon ar gyfer y rhai sy'n gweithio gyda disgyblion sy'n cael anawsterau emosiynol ac ymddygiadol, sy'n dawedog neu'n ynysig neu'n arddangos adweithiau ffobig tuag at yr ysgol; sy'n aflonyddgar ac yn annifyr, yn orfywiog ac yn cael trafferth canolbwyntio; y rhai sydd â sgiliau cymdeithasol anaeddfed neu anhwylderau personoliaeth; neu'r rhai sy'n ymddwyn mewn ffyrdd heriol a allai fod o ganlyniad i anghenion arbennig cymhleth.
Am beth mae'r uned hon?
Mae'r uned hon yn ymwneud â rhoi’r cymorth sydd ei angen ar ddisgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol i'w helpu i ddatblygu strategaethau rheoli ymddygiad effeithiol, perthnasoedd ag eraill, a hunanddibyniaeth.
Mae'r uned hon yn cynnwys tair elfen:
- Cynorthwyo camau rheoli ymddygiad disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol
- Cynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiadol, emosiynol a datblygiad cymdeithasol i feithrin perthnasoedd ag eraill
- Cynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol i ddatblygu hunanddibyniaeth a hunan-barch.
Meini prawf perfformiad
Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:
Cynorthwyo camau rheoli ymddygiad disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol
P1 egluro a chadarnhau eich dealltwriaeth o'r strategaethau ymyrryd i'w defnyddio i reoli ymddygiad disgyblion ag anawsterau ymddygiadol ac emosiynol gyda'r bobl berthnasol
P2 rhoi'r strategaethau y cytunwyd arnynt ar waith yn gyson ac yn effeithiol bob amser
P3 bod yn fodel rôl effeithiol ar gyfer y safonau ymddygiad a ddisgwylir gan ddisgyblion ac oedolion yn yr ysgol
P4 helpu i roi cyfleoedd diogel a chefnogol i sefydlu a chynnal rheolau yn y gymuned a datblygu rhyngweithio cymdeithasol
P5 annog disgyblion i dderbyn cyfrifoldeb dros eu hymddygiad eu hunain
P6 monitro ymddygiad disgyblion sy'n dangos safonau sgiliau cymdeithasol anghyson neu ysbeidiol, cydnabod pan fydd disgyblion wedi gwneud cynnydd, a defnyddio hyn i hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol
P7 cydweithio ag eraill i roi dull cadarnhaol a cholegol ar waith o reoli anfodlonrwydd a herio ymddygiad disgyblion
P8 cydnabod risgiau i chi eich hun a/neu eraill yn ystod achosion o ymddygiad heriol ac ymateb yn briodol iddynt
P9 rhoi gwybod yn brydlon i'r bobl berthnasol am unrhyw broblemau wrth ddelio ag ymddygiad heriol
P10 rhoi adborth i bobl berthnasol ar elfennau arwyddocaol o lefelau cymryd rhan a chynnydd y disgybl
Cynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol i feithrin perthnasoedd ag eraill
P11 rhoi cyfleoedd i ddisgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol i sefydlu cysylltiadau cymdeithasol a pherthynas ag eraill
P12 annog cydweithredu rhwng disgyblion mewn ffyrdd sy'n gymesur â'u hoedran a'u cam datblygu
P13 rhyngweithio â disgyblion ac oedolion eraill mewn ffyrdd sy'n rhoi enghraifft gadarnhaol a chyson o berthnasoedd gwaith effeithiol
P14 annog disgyblion i ddatrys mân wrthdaro mewn modd cyfeillgar a diogel
P15 ymateb yn briodol i wrthdaro ac achosion o ymddygiad amhriodol, gan roi ystyriaeth briodol i'ch diogelwch eich hun ac eraill
P16 cydnabod cyfleoedd i atgoffa disgyblion o bolisïau’r ysgol o ran hawliau pobl eraill a'u cyfrifoldebau eu hunain ac ymateb iddynt tuag at ei gilydd
Cynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol i ddatblygu hunanddibyniaeth a hunan-barch
P17 gwrando'n astud ar ddisgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol a'u hannog i gyfleu eu hanghenion a'u syniadau
P18 defnyddio strategaethau effeithiol i annog y disgybl i wneud ei benderfyniadau ei hun a derbyn cyfrifoldeb am ei weithredoedd
P19 helpu'r disgybl i ailffocysu ar reolau'r dosbarth, targedau personol a chyfrifoldebau yn yr ysgol a'r gymuned ehangach yn dilyn adegau anodd pan mae wedi colli ei hunanreolaeth
P20 gwneud defnydd effeithiol o gyfleoedd i'r disgybl ddatblygu sgiliau hunanreoli
P21 defnyddio strategaethau cydnabod a gwobrwyo cyflawniadau ac ymdrechion tuag at hunanddibyniaeth sy'n briodol i oedran a chyfnod datblygu'r disgybl a chydymffurfio â pholisïau a gweithdrefnau’r ysgol
P22 annog a chynorthwyo disgyblion sy'n cael anawsterau ymddygiadol,
emosiynol neu gymdeithasol mewn modd sy'n cynnal eu hunanddibyniaeth a'u hunan-barch
Gwybodaeth a Dealltwriaeth
You need to know and understand:
K1 polisi'r ysgol ar addysg gynhwysol a chyfle cyfartal a'ch rôl a'ch cyfrifoldeb mewn perthynas â hyn
K2 polisïau a gweithdrefnau’r ysgol sy'n ymwneud ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol disgyblion
K3 rolau a chyfrifoldebau eraill, o fewn yr ysgol a’r tu allan iddi, sy'n cyfrannu at gynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol
K4 effaith unrhyw feddyginiaeth a gymerir gan y disgyblion yr ydych yn gweithio gyda nhw ar eu galluoedd gwybyddol a chorfforol, ymddygiad ac ymatebolrwydd emosiynol
K5 effaith unrhyw brofiadau negyddol neu drawmatig yn y cartref ar ymddygiad ac ymatebolrwydd emosiynol y disgyblion rydych chi'n gweithio gyda nhw
K6 unrhyw gynlluniau addysg unigol a chynlluniau cynorthwyo ymddygiad ar gyfer y disgyblion rydych chi'n gweithio gyda nhw
K7 sut mae grwpio disgyblion a chyd-destunau addysgu a dysgu yn effeithio ar ymddygiad y disgyblion yr ydych yn gweithio gyda nhw
K8 strategaethau ymyrraeth sy'n briodol ar gyfer disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol
K9 pwysigrwydd modelu'r ymddygiad rydych chi am ei weld a goblygiadau hyn i'ch ymddygiad eich hun
K10 sut i annog a meithrin sgiliau hunan-fonitro a hunan-reoli’r disgyblion
K11 pwysigrwydd cydnabod a gwobrwyo ymddygiad ca darnhaol a sut i wneud hyn
K12 y mathau o batrymau ymddygiad a allai ddynodi problemau fel problemau meddygol, cam-drin plant, cam-drin sylweddau neu fwlio, a phwy y dylech chi roi gwybod amdanynt
K13 sut i reoli gwrthdaro, gan gynnwys sgiliau trafod ac ystod o strategaethau dad-ddwysáu, trin yn gadarnhaol ac adfer
K14 sut a phryd i ddefnyddio ataliad corfforol i atal y disgyblion, chi neu eraill rhag cael niwed
K15 y mathau o broblemau o ran ymddygiad neu ddisgyblaeth y dylech eu cyfeirio at eraill ac at bwy y dylech chi eu cyfeirio
K16 lefelau cydweithredu y gellir eu disgwyl gan ddisgyblion mewn gwahanol oedrannau a chamau datblygu
K17 agweddau ar ddiwylliant, magwraeth, amgylchiadau cartref, ac iechyd corfforol ac emosiynol disgyblion a allai effeithio ar eu gallu i uniaethu ag eraill a sut i ddelio â'r rhain
K18 ffactorau sy'n dylanwadu ar ymatebion disgyblion, rhieni/gofalwyr, athrawonac eraill i ddisgyblion sydd â diffyg sgiliau cymdeithasol neu ryngbersonol
K19 y ffactorau yn yr ysgol a'r tu allan iddi sy'n dylanwadu ar sut mae disgyblion sydd â diffyg sgiliau cymdeithasol neu ryngbersonol yn ymateb i eraill
K20 sut gall unrhyw anhwylderau seicolegol a seiciatrig sy'n effeithio ar y disgyblion rydych chi'n gweithio gyda nhw effeithio ar y ffordd maen nhw'n ymwneud ag eraill
K21 effeithiau mathau penodol o ymddygiad geiriol, e.e. agosrwydd, tôn ac ystum, ac ymddygiad di-eiriau, e.e. iaith y corff, gofod personol, ar ymatebion emosiynol ac ymddygiadol disgyblion, a sut y gall enghreifftiau cadarnhaol o'r rhain wella hunan-barch ac ymateb cymdeithasol disgyblion
K22 polisïau ac arferion yr ysgol ar gyfer delio â gwrthdaro ac ymddygiad amhriodol
K23 strategaethau ar gyfer ailadeiladu perthynas emosiynol sydd wedi'i difrodi rhwng oedolion a disgyblion, a rhwng disgyblion a'u cyfoedion
K24 pwysigrwydd sgiliau gwrando’n astud a sut y dylid defnyddio'r rhain i hyrwyddo hunan-barch disgyblion
K25 y ffactorau sy'n effeithio ar ddatblygu hunan-barch
K26 sut gall deinameg yr ystafell ddosbarth a grwpiau gyfrannu at, pwysleisio neu atgyfnerthu hunanddelwedd dda/wael
K27 strategaethau y gellir eu defnyddio i annog a chynorthwyo disgyblion wrth wneud penderfyniadau
K28 pryd mae’n briodol rhoi cyfrifoldeb i ddisgyblion, pam mae hyn yn bwysig, a sut y gall disgwyliadau teuluol/diwylliannol o hyn amrywio
K29 rhagdybiaethau ystrydebol am hunanddibyniaeth disgyblion mewn perthynas â rhyw, cefndir diwylliannol ac anghenion addysgol arbennig neu anghenion cymorth ychwanegol, a sut y gall y rhain gyfyngu ar ddatblygiad disgyblion
K30 lefelau disgwyliedig o hunanddibyniaeth ac ymddygiad cymdeithasol ar wahanol oedrannau a chamau datblygiadol
K31 pwysigrwydd atgyfnerthu cadarnhaol ar gyfer ymdrech a chyflawniad a sut i roi hyn
K32 y berthynas rhwng hunan-barch, hunanreolaeth ac addysg y disgybl
K33 gweithdrefnau ysgolion ar gyfer cofnodi a rhannu gwybodaeth
Cwmpas/ystod
Cwmpas Perfformiad
Gwybodaeth Cwmpas
Gwerthoedd
Ymddygiadau
Sgiliau
Geirfa
Cynlluniau cymorth ymddygiad
datganiadau sy'n nodi trefniadau ar gyfer addysg disgyblion ag anawsterau ymddygiad.
Ymddygiad amhriodol
ymddygiad sy'n mynd yn groes i werthoedd a chredoau derbyniol yr ysgol a'r gymdeithas. Gellir ymddygiad amhriodol fod ar lafar, yn ysgrifenedig, yn ddi-eiriol neu’n gam-drin corfforol.
Cyfleoedd i sefydlu a chynnal rheolau yn y gymuned sefyllfaoedd y gellir eu defnyddio i gytuno ar reolau cymunedol disgyblion neu eu hatgoffa ohonynt, e.e. amser cylch, addysg bersonol a chymdeithasol, addysg ar gyfer dinasyddiaeth.
Eraill
y disgyblion, yr athrawon a’r oedolion eraill y mae disgyblion yn rhyngweithio â nhw yn ystod y diwrnod ysgol, gan gynnwys eu cyfoedion, yr athro dosbarth, athrawon pwnc, athrawon cymorth arbenigol, staff cymorth ac oedolion eraill o fewn yr ysgol neu’r tu allan iddi, e.e. pennaeth/prifathro, cynorthwywyr rhieni, addysg seicolegydd.
Disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad emosiynol
disgyblion sy'n cael anawsterau emosiynol ac ymddygiadol, sy'n dawedog neu'n ynysig neu'n arddangos adweithiau ffobig tuag at yr ysgol; sy'n aflonyddgar ac yn annifyr, yn orfywiog ac yn cael trafferth canolbwyntio; y rhai sydd â sgiliau cymdeithasol anaeddfed neu anhwylderau personoliaeth; neu'r rhai sy'n ymddwyn mewn ffyrdd heriol a allai fod o ganlyniad i anghenion cymhleth eraill.
Perthnasoedd
disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol i feithrin perthnasoedd wrth weithio:
- mewn parau
- mewn grwpiau
- yn y dosbarth
- gydag oedolion.
Pobl berthnasol
pobl sydd â’r angen a’r hawl i gael gwybodaeth am sut mae disgyblion yn cymryd rhan a’u cynnydd. Bydd hyn yn cynnwys yr athro sy'n gyfrifol am y disgyblion, ond gall hefyd gynnwys pobl eraill fel arweinwyr ysgolion, staff cymorth eraill mewn ystafelloedd dosbarth sy'n gweithio gyda'r disgyblion, cydlynydd anghenion addysgol arbennig, neu weithwyr proffesiynol eraill, e.e. seicolegydd addysgol. Rhaid cadw at bolisi cyfrinachedd a gweithdrefnau amddiffyn plant yr ysgol bob amser wrth rannu gwybodaeth.
Polisïau’r ysgol
yr ystod o bolisïau a gweithdrefnau’r ysgol sy'n ymwneud ag ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol disgyblion, er enghraifft:
- rheoli ymddygiad
- rheoli'r ystafell ddosbarth
- amddiffyn plant
- cynhwysiant a chyfle cyfartal
- amlddiwylliannedd a dathlu amrywiaeth
- mynegiant emosiynol, e.e. iaith dderbyniol, defnyddio 'amser ymdawelu'.
Sgiliau hunanreolaeth
sgiliau personol a fydd yn helpu disgyblion i drefnu eu hunain a rheoli eu hymddygiad, gan gynnwys:
- gwneud dewisiadau
- gwneud penderfyniadau
- datrys problemau
- hunan-fynegiant
- sgiliau cyffredinol.
Dolenni I NOS Eraill
Mae'r uned hon yn un o bedair uned arbenigol i'r rhai sy'n gweithio gyda disgyblion ag anghenion addysgol arbennig cymedrol, difrifol a/neu gymhleth neu anghenion cymorth ychwanegol mewn ysgol arbennig neu leoliad prif ffrwd.
Yr unedau arbenigol eraill yw:
TDASTL39 Cynorthwyo disgyblion ag anghenion cyfathrebu a rhyngweithio
TDASTL40 Cynorthwyo disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu
TDASTL42 Cynorthwyo disgyblion ag anghenion synhwyraidd a/neu gorfforol
Mae'r uned hon yn cysylltu hefyd â:
TDASTL12 Cynorthwyo plentyn ag anableddau neu anghenion addysgol arbennig
TDASTL19 Hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol
TDASTL37 Cyfrannu at atal a rheoli ymddygiad heriol ymhlith plant a phobl ifanc
TDASTL38 Cynorthwyo plant ag anableddau neu anghenion addysg arbenniga’u teuluoedd