Cynorthwyo disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu
Trosolwg
Ar gyfer pwy mae'r uned hon
Mae'r uned hon ar gyfer y rhai sy'n rhoi cymorth i ddisgyblion sy'n dangos nodweddion anawsterau dysgu cymedrol, difrifol neu ddwys, anawsterau dysgu penodol, e.e. dyslecsia neu ddyspracsia, neu sy'n cyflwyno nodweddion sy'n gysylltiedig ag anhwylder ar y sbectrwm awtistig. Efallai y bydd gan rai disgyblion anawsterau synhwyraidd, corfforol a/neu ymddygiadol cysylltiedig sy'n dwysáu eu hanghenion addysgol neu gymorth ychwanegol.
Am beth mae'r uned hon?
Mae'r uned hon yn ymwneud â'r cymorth a roddir i ddisgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu i'w galluogi i gymryd rhan mewn gweithgareddau dysgu ac i ddatblygu strategaethau dysgu effeithiol. Er y bydd anghenion unigol yn amrywio, bydd angen help ar y rhan fwyaf o ddisgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu o ran sgiliau iaith, cofio a rhesymu; sgiliau dilyniannu a threfnu; deall rhifau; datrys problemau a datblygu cysyniadau; a gwella cymwyseddau echddygol mân a gros.
Mae'r uned hon yn cynnwys dwy elfen
- Cynorthwyo disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu yn ystod gweithgareddau dysgu
- Cynorthwyo disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu i ddatblygu strategaethau dysgu effeithiol.
Meini prawf perfformiad
Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:
Cynorthwyo disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu yn ystod gweithgareddau dysgu
P1 cael gwybodaeth gywir a chyfredol am:
P1.1 anghenion gwybyddol a dysgu'r disgybl
P1.2 y tasgau a’r gweithgareddau dysgu a gynlluniwyd
P2 cael cyfarpar a deunyddiau a’u defnyddio fel y bo'n briodol at ddibenion yr amcanion dysgu
P3 addasu adnoddau dysgu i weddu i lefelau aeddfedrwydd ac anghenion dysgu'r disgybl
P4 rhoi lefelau unigol o sylw, sicrwydd a help ar gyfer tasgau dysgu fel y sy'n briodol i anghenion y disgybl
P5 rhoi cymorth yn ôl yr angen i alluogi'r disgybl i ddilyn cyfarwyddiadau
P6 rhoi anogaeth, adborth a chanmoliaeth i atgyfnerthu a chynnal diddordeb ac ymdrechion y disgybl yn y gweithgareddau dysgu
P7 monitro ymateb y disgybl i'r gweithgareddau dysgu a, lle bo angen, addasu'r gweithgareddau i gyflawni cynnydd graddol ac ochrol tuag at y deilliannau dysgu a fwriadwyd
P8 cymryd camau priodol i ddatrys unrhyw broblemau wrth gynorthwyo’r disgybl i gymryd rhan yn y gweithgareddau dysgu a’i gynnydd ynddynt
P9 rhoi adborth i bobl berthnasol ar elfennau arwyddocaol o lefelau cymryd rhan a chynnydd y disgybl i ddatblygu strategaethau dysgu effeithiol
Cynorthwyo disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu i ddatblygu strategaethau dysgu effeithiol
P10 cytuno â'r athro ar y strategaethau i'w defnyddio i gynorthwyo disgyblion ag anawsterau gwybyddol a dysgu i ddatblygu strategaethau dysgu effeithiol
P11 gosod a threfnu profiadau dysgu a'r amgylchedd dysgu fel bod y disgybl yn datblygu sgiliau trefnu, prosesu gwybodaeth a datrys problemau
P12 defnyddio dulliau gweledol, clywedol a chyffyrddol penodol i helpu'r disgybl i ddeall y defnydd swyddogaethol o wrthrychau a chael gwybodaeth am yr amgylchedd
P13 rhoi gwybodaeth, cyngor a chyfleoedd i'r disgybl ddewis a gwneud penderfyniadau am ei ddysgu ei hun
P14 rhoi lefel briodol o gymorth i alluogi'r disgybl i gael ymdeimlad o gyflawniad, cynnal hunan-barch a hunanhyder ac annog sgiliau hunangymorth
P15 defnyddio strategaethau priodol ar gyfer herio'r disgybl a’i gymell i
ddatblygu strategaethau dysgu effeithiol
P16 gwrandewch yn astud ar y disgybl a'i annog i gyfleu ei anghenion a'i syniadau ar gyfer dysgu yn y dyfodol
P17 annog y disgybl i dderbyn cyfrifoldeb dros ei ddysgu ei hun
P18 cynorthwyo'r disgybl i adolygu ei strategaethau dysgu a chyflawniadau a chynllunio ar gyfer dysgu yn y dyfodol
Gwybodaeth a Dealltwriaeth
You need to know and understand:
K1 polisi'r ysgol ar addysg gynhwysol a chyfle cyfartal a'ch rôl a'ch cyfrifoldeb mewn perthynas â hyn
K2 y cwricwlwm ysgol perthnasol a'r disgwyliadau sy'n gysylltiedig ag oedran disgyblion yn y pwnc/maes cwricwlwm ac ystod oedran y disgyblion yr ydych yn gweithio gyda nhw
K3 amcanion addysgu a dysgu'r gweithgaredd dysgu a lle'r rhain yn rhaglen addysgu gyffredinol yr athro
K4 anghenion gwybyddol a dysgu'r disgyblion/disgyblion yr ydych yn gweithio gyda nhw a goblygiadau'r rhain ar gyfer cynorthwyo gwahanol fathau o weithgareddau dysgu
K5 sut mae anawsterau gwybyddol yn effeithio ar ddatblygiad iaith a chyfathrebu, ac i'r gwrthwyneb, a sut mae hyn yn effeithio ar ddysgu
K6 y gwahaniaethau arwyddocaol rhwng anawsterau dysgu byd-eang sy’n gallu effeithio ar bob agwedd ar addysg disgybl, ac anawsterau dysgu penodol, e.e. dyslecsia, dyspracsia, amhariad iaith penodol, sy’n gallu bod yn anomali ym mhatrwm cyffredinol galluoedd disgybl
K7 y cynlluniau addysg unigol ar gyfer y disgybl(ion) yr ydych yn gweithio gyda nhw
K8 sut i addasu deunyddiau dulliau addysgu a deunyddiau i ddisgyblion fel bod disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu yn cael pob cyfle i ddeall cysyniadau a syniadau
K9 pwysigrwydd dysgu gweithredol i ddisgyblion ag anawsterau gwybyddol a dysgu a sut i hyrwyddo hyn
K10 effaith unrhyw feddyginiaeth a ddefnyddir gan y disgyblion yr ydych yn gweithio gyda nhw ar eu galluoedd gwybyddol a chorfforol, ymddygiad ac ymatebolrwydd emosiynol
K11 sut i addasu gweithgareddau sydd wedi'u cynllunio ar gyfer disgyblion sy'n gwneud cynnydd hynod araf
K12 y mathau o broblemau a allai ddigwydd wrth gynorthwyo disgyblion ag anawsterau gwybyddol a dysgu a sut i ddelio â'r rhain
K13 yr ystod o sgiliau gwybyddol sy'n angenrheidiol ar gyfer dysgu effeithiol ac effeithiau anabledd sengl neu lu o anableddau ar swyddogaethau fel canfyddiad, cofio a phrosesu gwybodaeth
K14 strategaethau ar gyfer herio ac ysgogi disgyblion ag anawsterau dysgu i ddysgu
K15 pwysigrwydd gwrando’n astud a sut i wneud hyn
K16 pwysigrwydd helpu disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu, a dulliau o wneud hynny, er mwyn adolygu eu strategaethau dysgu a'u cyflawniadau a chynllunio dysgu ar gyfer y dyfodol
K17 gweithdrefnau ysgolion ar gyfer cofnodi a rhannu gwybodaeth
Cwmpas/ystod
Cwmpas Perfformiad
Gwybodaeth Cwmpas
Gwerthoedd
Ymddygiadau
Sgiliau
Geirfa
Anghenion gwybyddiaeth a dysgu
anghenion mewn perthynas â'r sgiliau sydd eu hangen ar ddysgwyr effeithiol, gan gynnwys:
- sgiliau iaith, cof a rhesymu
- sgiliau dilyniannu a threfnu
- dealltwriaeth o rifau
- sgiliau datrys problemau a datblygu cysyniadau
- sgiliau echddygol mân a bras.
Gwybodaeth
gellir cael gwybodaeth am anghenion gwybyddol a dysgu'r disgybl gan:
- athro’r dosbarth
- athro arbenigol neu'r cydlynydd anghenion addysgol arbennig yn yr ysgol
- gofnodion/adroddiadau ysgrifenedig
- arbenigwyd ac asiantaethau allanol.
Gweithgareddau dysgu
y tasgau dysgu a’r gweithgareddau a gynlluniwyd ar gyfer disgyblion unigol, grwpiau o ddisgyblion neu'r dosbarth cyfan.
Adnoddau dysgu
deunyddiau, cyfarpar (gan gynnwys TGCh), meddalwedd, llyfrau a deunyddiau ysgrifenedig eraill (e.e. taflenni, dalenni gwaith), DVDs, ac ati sydd eu hangen i gynorthwyo addysgu a dysgu.
Strategaethau dysgu
y sgiliau sydd eu hangen i gynorthwyo dysgu effeithiol gan gynnwys:
- sgiliau dysgu annibynnol
- gwneud dewisiadau
- gwneud penderfyniadau
- datrys problemau
- prosesu gwybodaeth.
Problemau
y rhwystrau i roi cymorth i ddisgyblion yn ystod gweithgareddau dysgu. Gall problemau ymwneud ag:
- adnoddau dysgu, e.e. maint, ansawdd, addasrwydd neu argaeledd
- yr amgylchedd dysgu, e.e. lle, cyfforddusrwydd, lefel sŵn, ffactorau sy’n tarfu
- gallu'r disgyblion i ddysgu, e.e. cefndir addysgol neu gartref treftadaeth ddiwylliannol ac ieithyddol, agwedd at ddysgu, ymddygiad gwael, hunan-barch isel, diffyg canolbwyntio, anableddau synhwyraidd neu gorfforol.
Disgyblion ag anghenion gwybyddol a dysgu
disgyblion sy'n dangos nodweddion:
- anawsterau dysgu cymedrol, difrifol neu ddwys
- anawsterau dysgu penodol, e.e. dyslecsia, dyspracsia
- anhwylder ar y sbectrwm awtistig.
Pobl berthnasol
pobl sydd â’r angen a’r hawl i gael gwybodaeth am sut mae disgyblion yn cymryd rhan a’u cynnydd. Bydd hyn yn cynnwys yr athro sy'n gyfrifol am y disgyblion, ond gall hefyd gynnwys pobl eraill fel arweinwyr ysgolion, staff cymorth eraill mewn ystafelloedd dosbarth sy'n gweithio gyda'r disgyblion, cydlynydd anghenion addysgol arbennig, neu weithwyr proffesiynol eraill, e.e. seicolegydd addysgol. Rhaid cadw at bolisi cyfrinachedd a gweithdrefnau amddiffyn plant yr ysgol bob amser wrth rannu gwybodaeth.
Dolenni I NOS Eraill
Mae'r uned hon yn un o bedair uned arbenigol i'r rhai sy'n gweithio gyda disgyblion ag anghenion addysgol arbennig cymedrol, difrifol a/neu gymhleth neu anghenion cymorth ychwanegol mewn ysgol arbennig neu leoliad prif ffrwd.
Yr unedau arbenigol eraill yw:
TDASTL39 Cynorthwyo disgyblion ag anghenion cyfathrebu a rhyngweithio
TDASTL41 Cynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol
TDASTL42 Cynorthwyo disgyblion ag anghenion synhwyraidd a/neu gorfforol
Mae'r uned hon yn cysylltu hefyd â:
TDASTL12 Cynorthwyo plentyn ag anableddau neu anghenion addysgol arbennig
TDASTL38 Cynorthwyo plant ag anableddau neu anghenion addysgol arbenniga’u teuluoedd