Cyfrannu at atal a rheoli ymddygiad heriol ymhlith plant a phobl ifanc

Ar gyfer pwy mae'r uned hon
Mae'r uned hon ar gyfer y rhai sy'n gweithio gyda disgyblion sy'n ymddwyn mewn modd heriol.

Am beth mae'r uned hon?
Mae'r uned hon yn ymwneud â thrafod ffiniau i leihau ymddygiad heriol ymhlith plant a phobl ifanc.

Mae'r uned hon yn cynnwys tair elfen:

1. Gweithio gyda phlant a phobl ifanc i nodi nodau a ffiniau ar gyfer ymddygiad derbyniol
2. Cynorthwyo plant a phobl ifanc i reoli ymddygiad heriol
3. Galluogi plant a phobl ifanc i adnabod a deall eu hymddygiad a'i oblygiadau.

---

Gweithio gyda phlant a phobl ifanc i nodi nodau a ffiniau ar gyfer ymddygiad derbyniol
P1     cyfathrebu â phlant a phobl ifanc mewn ffyrdd sy'n briodol i'w hoedran, galluoedd, lefel datblygiad a dealltwriaeth:
P1.1   pam mae angen i chi bennu nodau a ffiniau ar gyfer ymddygiad
P1.2   yr ymddygiad a ddisgwylir ganddynt
P2      gweithio gyda phlant a phobl ifanc, rhieni, teuluoedd, gofalwyr ac eraill i nodi a phennu nodau a ffiniau cyraeddadwy ar gyfer plant a phobl ifanc
P3     cynorthwyo plant a phobl ifanc, rhieni, teuluoedd a gofalwyr i ddeall y nodau a'r ffiniau sydd wedi'u pennu ac i wneud yn siŵr eu bod yn cael eu cymhwyso'n gyson
P4     gweithio gyda rhieni, teuluoedd a gofalwyr i wneud yn siŵr bod eu hymddygiad yn briodol wrth ddelio â phlant a phobl ifanc, hyd yn oed pan fydd eu hymddygiad yn heriol
P5     bod yn fodel rôl i blant a phobl ifanc gan wneud yn siŵr bod eich gweithredoedd a'ch ymddygiad eich hun yn briodol ac yn cydymffurfio â'r ffiniau a bennir ar gyfer plant a phobl ifanc
P6    addasu nodau a ffiniau i ystyried adborth gan blant a phobl ifanc, eu rhieni, teuluoedd, gofalwyr ac eraill o fewn a’r tu allan i'ch sefydliad
P7    gwneud yn siŵr bod y nodau a'r ffiniau yn cyfrannu at les cymdeithasol, emosiynol a chorfforol plant a phobl ifanc
P8     cofnodi ac adrodd ar y ffiniau a osodir o fewn cytundebau cyfrinachedd ac yn unol â gofynion cyfreithiol a sefydliadol

Cynorthwyo plant a phobl ifanc i ymdopi ag ymddygiad heriol
P9     darparu gweithgareddau a phrofiadau sy'n ddigon deniadol ac amrywiol i leihau diflastod a rhwystredigaeth
P10   cymhwyso rheolau a ffiniau yn deg ac yn gyson ar gyfer pob plentyn a pherson ifanc
P11   cynorthwyo plant a phobl ifanc i nodi manteision ymddygiad cadarnhaol i’w hunain, eu rhieni, teuluoedd, gofalwyr ac eraill, mewn ffyrdd sy'n briodol i oedran, galluoedd a lefel datblygiad a dealltwriaeth plant a phobl ifanc.
P12   amlygu a chanmol agweddau cadarnhaol ar ymddygiad plant a phobl ifanc
P13   amlygu a rhannu agweddau cadarnhaol ar ymddygiad plant a phobl ifanc gyda rhieni, teuluoedd, gofalwyr ac eraill mewn ffyrdd sy'n gwella hunan-barch y plant ac yn hyrwyddo disgwyliadau cadarnhaol ar gyfer eu hymddygiad yn y dyfodol
P14   defnyddio canmoliaeth a gwobrau i atgyfnerthu ymddygiad cadarnhaol ac adborth adeiladol ar gyfer ymddygiad digroeso plant a phobl ifanc

Galluogi plant a phobl ifanc i adnabod a deall eu hymddygiad a'i oblygiadau
P15   ymdrin ag achosion o ymddygiad digroeso mewn modd tawel a rheoledig, gan gynorthwyo plant a phobl ifanc i ddeall pam nad oedd yr ymddygiad yn dderbyniol
P16   gwneud yn siŵr bod amseriad a dull eich ymyriad ar gyfer achosion o ymddygiad digroeso yn briodol i'r sefyllfa a'r digwyddiad, a chynorthwyo plant a phobl ifanc i roi'r gorau i'r ymddygiad digroeso
P17   gweithio gyda phlant a phobl ifanc i ddeall pryd a pham y cyflwynwyd unrhyw gosbau
P18   gwneud yn siŵr bod unrhyw gosbau a gyflwynir yn cyd-fynd â pholisi'r sefydliad ac yn gwahaniaethu'n glir rhwng peidio â chymeradwyo’r ymddygiad a gwrthod y plentyn
P19   nodi a chynorthwyo plant a phobl ifanc i nodi patrymau ymddygiad sy'n gwrthdaro â datblygiad blaengar
P20   arsylwi a nodi ffactorau a allai ysgogi a chyfrannu at ymddygiad digroeso a chynorthwyo plant a phobl ifanc i nodi’r rhain a’u deall
P21   defnyddio gwybodaeth am gefndir y plentyn/person ifanc a'i brofiadau diweddar i nodi ffactorau a allai achosi ymddygiad digroeso a chyfrannu atynt.
P22   defnyddio digwyddiadau a sefyllfaoedd sy'n digwydd yn naturiol i gynorthwyo plant a phobl ifanc i ddeall eu hymddygiad digroeso a'i oblygiadau
P23   peidio byth â defnyddio cosb gorfforol a, lle nad oes modd osgoi atal yn gorfforol, defnyddio cyn lleied ohono â phosibl:
P23.1  cadw at bolisïau, gweithdrefnau a ac arferion cyfreithiol a sefydliadol
P23.2  yr hyn sy’n ofynnol i gynnal diogelwch y plentyn/person ifanc ac eraill
P24    adrodd pryderon i'r bobl briodol a cheisio cymorth a chyngor ychwanegol ar gyfer problemau ac ymddygiad digroeso parhaus
P25   cofnodi, adrodd a rhannu gwybodaeth gyda rhieni, teuluoedd, gofalwyr eraill ac arbenigwyr o fewn cytundebau cyfrinachedd ac yn unol â gofynion sefydliadol a chyfreithiol

---

Gwerthoedd
K1     gofynion cyfreithiol a sefydliadol o ran cydraddoldeb, amrywiaeth, gwahaniaethu, hawliau, cyfrinachedd a rhannu gwybodaeth wrth gyfrannu at atal a rheoli ymddygiad heriol ymhlith plant a phobl ifanc
K2     sut i roi cymorth parhaus a gosod dewisiadau a lles plant a phobl ifanc wrth wraidd popeth a wnewch wrth gyfrannu at atal a rheoli ymddygiad heriol ymhlith plant a phobl ifanc
K3     y cysyniad o ymddygiad sy’n dderbyniol/dymunol yn gymdeithasol a sut y gall hyn amrywio ar draws sefydliadau a diwylliannau
K4     penblethau rhwng:
K4.1  safbwyntiau, dewisiadau, dyheadau a disgwyliadau'r plant a'r bobl ifanc, a'ch rôl a'ch cyfrifoldebau o ran gofalu amdanynt a'u hamddiffyn
K4.2  eich gwerthoedd eich hun a gwerthoedd y plant a'r bobl ifanc, eu rhieni, eu teulu, gofalwyr ac eraill y mae gan y plentyn/person ifanc berthynas â nhw
K4.3  eich gwerthoedd proffesiynol eich hun a gwerthoedd pobl eraill o fewn eich sefydliadau a’r tu allan iddynt

Deddfwriaeth a pholisïau a gweithdrefnau sefydliadol
K5     codau ymarfer ac ymddygiad, a safonau a chanllawiau sy'n berthnasol i'ch rôl eich hun yn ogystal â rolau, cyfrifoldebau, atebolrwydd a dyletswyddau pobl eraill wrth gyfrannu at atal a rheoli ymddygiad heriol ymhlith plant a phobl ifanc
K6     deddfwriaeth gyfredol leol, y Deyrnas Unedig ac Ewropeaidd a gofynion, gweithdrefnau ac arferion sefydliadol ar gyfer:
K6.1  diogelu data, gan gynnwys cofnodi, adrodd, storio, diogeledd a rhannu gwybodaeth
K6.2  iechyd a diogelwch
K6.3   asesu a rheoli risg
K6.4   ymdrin â sylwadau a chwynion
K6.5   amddiffyn a diogelu plant a phobl ifanc rhag perygl, niwed a cham-driniaeth
K6.6   hawliau a chyfrifoldebau rhieni K6.7  atal plant a phobl ifanc
K6.8   hyrwyddo a diogelu plant a phobl ifanc
K6.9   rheoli ymddygiad heriol ymhlith plant a phobl ifanc
K7      fframweithiau ac arweiniad:
K7.1   asesiad
K7.2   addysg
K7.3    iechyd
K8     sut i gael gafael ar gofnodion a gwybodaeth am:
K8.1  anghenion, barn, dymuniadau a dewisiadau plant a phobl ifanc, rhieni, teuluoedd a gofalwyr
K8.2  anghenion plant a phobl ifanc, amodau ymddygiad ac unrhyw anghenion a dewisiadau o ran cyfathrebu ac iaith
K9     pwrpas eich goruchwyliaeth a'ch cefnogaeth a’r trefniadau ar eu cyfer

Damcaniaeth ac arferion
K10   sut a ble i gael gafael ar wybodaeth a chymorth sy’n gallu llywio eich arferion wrth gynorthwyo plant a phobl ifanc i reoli ymddygiad heriol
K11   adroddiadau, ymchwiliadau ac adroddiadau ymchwil llywodraeth am fethiannau difrifol i ddelio ag ymddygiad heriol ac amddiffyn plant a phobl ifanc
K12   damcaniaethau sy'n berthnasol i blant a phobl ifanc yr ydych yn gweithio gyda nhw, ynghylch:
K12.1 twf, datblygiad ac ymddygiad dynol gan gynnwys:
i)      yr effaith y mae pob math o gamdriniaeth, esgeulustod, bwlio, erledigaeth a thrais yn ei chael ar ddatblygiad ac ymddygiad
ii)       pwysigrwydd perthnasoedd sefydlog ymhlith oedolion a chyfoedion ac effaith aflonyddwch, gan gynnwys aflonyddwch o ran lleoliad, ar ddatblygiad ac ymddygiad
iii)      ffactorau ac amodau sy’n gallu bod les a/neu atal datblygiad
K12.2   arsylwi ymddygiad plant a phobl ifanc
K12.3   delio â gofid a straen a'r rhwystredigaeth y gallai ei achosi ymhlith plant a phobl ifanc
K12.4   gwrthdaro a chyfyng-gyngor wrth weithio gyda phlant a phobl ifanc sy’n ymddwyn mewn modd digroeso
K12.5   pŵer a dylanwad a sut y gellir eu defnyddio a'u cam-drin wrth weithio gyda phlant a phobl ifanc sy’n ymddwyn mewn modd digroeso
K13   gweithio mewn ffyrdd integredig sy'n hyrwyddo lles plant a phobl ifanc
K14   dangosyddion allweddol o ddatblygiad ac ymddygiad sy’n peri problemau: emosiynol, corfforol, deallusol, cymdeithasol, cyfathrebu
K15   arwyddion ymddygiadol o waethygu, bod yn dawedog, ceisio sylw, ymddygiad gwrthgymdeithasol ac ymddygiad hunan-niweidiol
K16   twf a datblygiad dynol sy'n gysylltiedig â phlant a phobl ifanc
K17   ffynonellau cadarnhaol a negyddol a ffactorau atgyfnerthu sy’n gallu effeithio ar hyder, hunaniaeth a hunan-barch y plentyn/person ifanc ac sy’n arwain at ymddygiad digroeso
K18   dulliau effeithiol o gyfathrebu ac ymgysylltu â phlant a phobl ifanc, eu rhieni, teuluoedd a gofalwyr
K19   ffactorau sy'n achosi risgiau a'r rhai sy'n gwneud yn siŵr bod plant a phobl ifanc yn cael gofal diogel ac effeithiol
K20   math o gymorth ar gyfer plant a phobl ifanc anabl a rhieni
K21   rôl perthnasoedd a rhwydweithiau cymorth wrth hyrwyddo lles y plant a’r bobl ifanc yr ydych yn gweithio gyda nhw
K22   yr amodau a’r materion yr ydych yn debygol o'u hwynebu yn eich gwaith gyda phlant a phobl ifanc a rhieni, teuluoedd a gofalwyr
K23   cyfrifoldebau a therfynau eich perthynas â phlant a phobl ifanc a rhieni, teuluoedd a gofalwyr
K24   egwyddorion ar gyfer dewis system wobrwyo i'w defnyddio, y ffactorau a'r amgylchiadau a allai gynorthwyo neu ysgogi newidiadau ym mhatrwm ymddygiad arferol plant
K25   egwyddorion sylfaenol dylanwadu ar ymddygiad, pam mae’n bwysig hyrwyddo agweddau cadarnhaol ar ymddygiad ac egwyddorion atgyfnerthu cadarnhaol
K26   sut i adeiladu system gofnodi ar gyfer ymddygiad plant a phobl ifanc
K27   dulliau tawelu gwahanol sefyllfaoedd a allai arwain at ymddygiad digroeso
K28   technegau arsylwi a monitro ymddygiad plant a phobl ifanc yn unigol ac mewn grwpiau
K29   y rhesymau pam mae angen fframweithiau ar gyfer ymddygiad plant a phobl ifanc
K30   amrywiaeth o gosbau posibl sy'n briodol ar gyfer sefyllfaoedd amrywiol, gan gynnwys amser ymdawelu a thynnu’n ôl o weithgareddau
K31   sut i weithio gyda phlant a phobl ifanc i'w galluogi i ddeall beth yw ymddygiad cymdeithasol-ddymunol a sut y gallant ei gyflawni
K32   pwysigrwydd pennu ffiniau a chysondeb sut y rhoddir hyn ar waith gan eraill sy'n ymwneud â phlant a phobl ifanc

---

---

1.    Cyfathrebu drwy ddefnyddio:
1.1.     yr iaith lafar sydd orau gan yr unigolyn
1.2.     arwyddion
1.3.     symbolau
1.4.     lluniau
1.5.     ysgrifen
1.6.     gwrthrychau cyfeirio
1.7.     pasportau cyfathrebu
1.8.     ffurfiau di-eiriau eraill o gyfathrebu
1.9. cymhorthion dynol a thechnolegol ar gyfer cyfathrebu

---

---

---

---

---

Cymorth gweithredol
cymorth sy'n annog unigolion i wneud cymaint â phosibl drostynt eu hunain i gynnal eu hannibyniaeth a'u gallu corfforol ac sy'n annog pobl ag anableddau i fanteisio i’r eithaf ar eu potensial eu hunain a’u hannibyniaeth.

Gofalwyr
unrhyw berson sy'n gofalu am les corfforol, cymdeithasol a meddyliol y plant.

Plant a phobl ifanc
plant a phobl ifanc o adeg eu geni hyd at 18 oed y mae angen gwasanaethau iechyd a gofal arnynt a hefyd mewn achosion pan mae'r plant a'r bobl ifanc ‘o dan ofal’ neu’n gymwys o hyd i gael gwasanaethau plant/pobl ifanc, nes eu bod yn cyrraedd 21 oed. os darperir addysg ar eu cyfer o hyd, gall yr ystod oedran hon godi i 25. pan mae plant a phobl ifanc yn defnyddio eiriolwyr i'w galluogi i fynegi eu barn, eu dymuniadau neu eu teimladau a siarad ar eu rhan, mae’r term plentyn/person ifanc o fewn y safon hon gynnwys y plant a'r bobl ifanc a'u heiriolwr.

Teuluoedd
gan gynnwys y bobl sy'n perthyn i’r plant a’r bobl ifanc yn fiolegol a'r rhai sydd, drwy berthnasoedd, wedi dod yn rhan gydnabyddedig o'u teulu.

Lefel datblygiad a dealltwriaeth
mae'n cwmpasu lefel gwybyddol, gorfforol, gymdeithasol, emosiynol a deallusol plant a phobl ifanc. Gall fod yn gysylltiedig ag oedran cronolegol ond gall mwy nag un datblygiad fod wedi’i oedi yn achos plant a phobl ifanc sydd ag anableddau.

Cyfleoedd mewn bywyd
agweddau ar fywyd plant a phobl ifanc sy'n gallu atal neu hyrwyddo'r cyfle sydd ganddynt i fanteisio’n llawn ar eu potensial, yn addysgol ac yn gymdeithasol.

Eraill
pobl eraill o fewn a’r tu allan i'ch sefydliad sy'n angenrheidiol i chi gyflawni eich swydd.

Rhieni
rhieni biolegol a llys-rieni plant a phobl ifanc.

Hawliau
yr hawliau sydd gan blant a phobl ifanc i:

1. gael eu parchu
2. cael eu trin yn gyfartal a pheidio â chael eu gwahaniaethu
3. cael eu trin fel unigolion
4. cael eu trin ag urddas
5. preifatrwydd
6. cael eu hamddiffyn rhag perygl a niwed
7. cael gofal mewn ffordd sy'n diwallu eu hanghenion, yn ystyried eu dewisiadau, yn ogystal â’u diogelu
8. cael gafael ar wybodaeth am eu hunain
9. cyfathrebu drwy ddefnyddio’r dulliau sydd orau ganddynt o ran
10. cyfathrebu ac iaith.

Ymddygiad digroeso
Gall ymddygiad heriol gynnwys cam-drin geiriol (sylwadau hiliol, bygythiadau, bwlio eraill), cam-drin corfforol (megis ymosod ar eraill, difrodi eiddo), ymddygiad sy'n ddinistriol i'r plentyn/person ifanc ac ymddygiad anghyfreithlon.

---

TDASTL19   Hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol
TDASTL41   Cynorthwyo disgyblion ag anghenion ymddygiad, emosiynol a datblygiad cymdeithasol
TDASTL50   Hwyluso dysgu a datblygiad plant a phobl ifanc drwy fentora

Tarddiad yr uned hon
Daw'r uned hon o'r Safonau Galwedigaethol Cenedlaethol mewn Iechyd a Gofal Cymdeithasol lle mae'n ymddangos fel uned HSC326.

---

---

1

---

2009

---

Ar hyn o bryd

---

Gwreiddiol

---

Training and Development Agency for Schools

---

STL37

---

Addysg a hyfforddiant, Gwasanaethau Cyhoeddus, Cymorth dysgu uniongyrchol, Datblygiad a Lles Plant, Gofal Plant a Gwasanaethau Personol Cysylltiedig, Gwasanaeth Cyhoeddus a Gweithwyr Proffesiynol Cyswllt Eraill

---

6112

---

mathemateg, cynllunio, paratoi, adnoddau, deilliannau, rhif, siâp, dulliau mesur, trin data, datrys problemau, symbolau, diagramau, gweithgareddau

---