Cynorthwyo datblygiad llythrennedd

URN: TDASTL25
Sectorau Busnes (Cyfresi): Cynorthwyo Addysgu a Dysgu mewn Ysgolion
Datblygwyd gan: Training and Development Agency for Schools
Cymeradwy ar: 2007

Trosolwg

Ar gyfer pwy mae'r uned hon?
Mae'r uned hon ar gyfer y rhai sy'n rhoi cymorth i ddatblygu llythrennedd. Mae'n cwmpasu'r cymorth a roddir i ddisgyblion i'w helpu i ddatblygu sgiliau darllen, ysgrifennu, gwrando a siarad.
 
Am beth mae'r uned hon?
Mae'r uned hon yn ymwneud â gweithio gyda'r athro i helpu disgyblion yn ystod gweithgareddau dysgu ar gyfer dosbarth cyfan, grwpiau ac unigolion i ddatblygu llythrennedd. Mae'n golygu trafod gyda'r athro sut bydd y gweithgareddau dysgu yn cael eu trefnu, a beth fydd eich rôl benodol, rhoi'r cymorth y cytunwyd arno a rhoi adborth i'r athro am gynnydd y disgyblion o ran datblygu sgiliau llythrennedd.
 
Mae'r uned hon yn cynnwys tair elfen:

  1. Cynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu sgiliau darllen
  2. Cynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu sgiliau ysgrifennu
  3. Cynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu sgiliau siarad a gwrando.

Meini prawf perfformiad

Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:

Cynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu sgiliau darllen
P1 egluro a chadarnhau’r canlynol gyda'r athro:
P1.1 eich rôl o ran cynorthwyo’r disgyblion i ddatblygu sgiliau darllen a sut mae hyn yn berthnasol i rôl yr athro
P1.2 anghenion dysgu'r disgyblion y byddwch yn gweithio gyda nhw
P1.3 targedau dysgu unigol y disgyblion y byddwch yn gweithio gyda nhw
P2 cytuno ar y strategaethau cymorth y byddwch yn eu defnyddio wrth weithio gydag unigolion a grwpiau o ddisgyblion i ddatblygu eu sgiliau darllen
P3 cael yr adnoddau dysgu sydd eu hangen i roi'r strategaethau cymorth y cytunwyd arnynt ar waith
P4 rhoi'r strategaethau y cytunwyd arnynt ar waith yn gywir i gynorthwyo datblygiad darllen y disgyblion
P5 monitro cynnydd y disgyblion tuag at y deilliannau dysgu a fwriadwyd a rhoi adborth i'r disgyblion mewn modd sy'n briodol i'w hoedran a'u cyflawniadau
P6 cymryd camau priodol i ddatrys unrhyw broblemau wrth gynorthwyo disgyblion yn ystod gweithgareddau dysgu
P7 rhoi'r wybodaeth sydd ei hangen ar yr athro i gynnal cofnodion ac adroddiadau disgyblion

Cynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu sgiliau ysgrifennu
P8 egluro a chadarnhau’r canlynol gyda'r athro:
P8.1 eich rôl o ran cynorthwyo’r disgyblion i ddatblygu sgiliau ysgrifennu a sut mae hyn yn berthnasol i rôl yr athro
P8.2 anghenion dysgu'r disgyblion y byddwch chi'n gweithio gyda nhw
P8.3 targedau dysgu unigol y disgyblion y byddwch chi’n gweithio gyda nhw
P9 cytuno ar y strategaethau cymorth y byddwch yn eu defnyddio wrth weithio gydag unigolion a grwpiau o ddisgyblion i ddatblygu eu sgiliau ysgrifennu
P10 cael yr adnoddau dysgu sydd eu hangen i roi'r strategaethau cymorth y cytunwyd arnynt ar waith
P11 rhoi'r strategaethau y cytunwyd arnynt ar waith yn gywir i gynorthwyo datblygiad
sgiliau ysgrifennu’r disgyblion
P12 monitro cynnydd y disgyblion tuag at y deilliannau dysgu a fwriadwyd a rhoi adborth i'r disgyblion mewn modd sy'n briodol i'w hoedran a'u cyflawniadau
P13 cymryd camau priodol i ddatrys unrhyw broblemau wrth gynorthwyo disgyblion yn ystod gweithgareddau dysgu
P14 rhoi'r wybodaeth sydd ei hangen ar yr athro i gynnal cofnodion ac adroddiadau disgyblion

Cynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu sgiliau siarad a gwrando
P15 rhoi cyfleoedd i ddisgyblion gymryd rhan mewn sgwrs, trafodaeth a chwestiynu
P16 defnyddio cwestiynau penagored i annog disgyblion i gyfrannu mewn sgyrsiau a thrafodaethau
P17 cynorthwyo disgyblion swil ac amharod i ymateb i gwestiynau
P18 defnyddio iaith a geirfa sy'n briodol i lefel dealltwriaeth a datblygiad y disgyblion
P19 defnyddio strategaethau priodol ar gyfer cyflwyno disgyblion i eiriau a strwythurau iaith newydd i helpu i ymestyn eu geirfa a'u gafael strwythurol o'r iaith darged
P20 creu cyfleoedd i ehangu dealltwriaeth disgyblion o bwysigrwydd gwrando’n astud a chymryd tro i siarad
P21 annog disgyblion i gyfrannu mewn sgyrsiau a thrafodaethau mewn modd sy'n debygol o roi hwb i’w hunanhyder a'u hunan-barch
P22 annog disgyblion i ymateb yn adeiladol i gyfraniadau gan ddisgyblion eraill mewn sgyrsiau a thrafodaethau
P23 ymateb i ddefnydd y disgyblion o iaith y cartref ac acenion a thafodieithoedd lleol mewn modd sy'n gwerthfawrogi amrywiaeth ddiwylliannol ac yn atgyfnerthu hunan-ddelweddau cadarnhaol i’r disgyblion


Gwybodaeth a Dealltwriaeth

You need to know and understand:

K1 polisïau'r ysgol ar gyfer Saesneg, Cymraeg neu iaith fel sy'n briodol i'r lleoliad
K2 y strategaethau a'r adnoddau a ddefnyddir yn eich ysgol i helpu’r disgyblion i ddatblygu:
K2.1 sgiliau darllen
K2.2 sgiliau ysgrifennu
K2.3 sgiliau siarad a gwrando
K3 natur a ffiniau eich rôl wrth gynorthwyo datblygiad llythrennedd, a'i pherthynas â rôl yr athro ac eraill yn yr ysgol
K4 rhaglen yr athro a'r cynlluniau datblygu llythrennedd
K5 egwyddorion sylfaenol sut mae plant yn datblygu sgiliau llythrennedd, y camau datblygu disgwyliedig, ac a gyflawnir gan, y disgyblion rydych chi'n gweithio gyda nhw
K6 natur unrhyw anghenion addysgol arbennig neu anghenion cymorth ychwanegol sydd gan y disgyblion yr ydych yn gweithio gyda nhw a goblygiadau'r rhain i'w helpu i ddatblygu sgiliau llythrennedd
K7 y strategaethau sy'n addas i gynorthwyo darllen, ysgrifennu, siarad a gwrando a sut mae'r rhain yn berthnasol i anghenion dysgu gwahanol y disgyblion rydych chi'n gweithio gyda nhw
K8 y defnydd rhyngweithiol o siarad, gwrando, darllen ac ysgrifennu i hyrwyddo datblygiad llythrennedd ymhlith disgyblion
K9 sut i sillafu a ffurfio brawddegau gramadegol gywir
K10 sut i ddefnyddio canmoliaeth ac adborth adeiladol i hyrwyddo dysgu disgyblion
K11 rôl cyfathrebu a hunanfynegiant wrth feithrin hunan-barch
K12 ffactorau corfforol ac emosiynol sy'n effeithio ar allu disgybl i gyfathrebu’n llafar a ffyrdd o oresgyn neu leihau effeithiau'r rhain
K13 sut i fonitro a hyrwyddo cyfranogiad a chynnydd ym mhob agwedd ar ddatblygu llythrennedd
K14 y mathau o broblemau a allai ddigwydd wrth gynorthwyo gweithgareddau dysgu a sut i fynd i’r afael â'r rhain
K15 pwysigrwydd gweithio o fewn ffiniau eich rôl a'ch cymhwysedd a phryd y dylech chi gyfeirio at eraill
K16 gweithdrefnau’r ysgol ar gyfer cofnodi a rhannu gwybodaeth


Cwmpas/ystod


Cwmpas Perfformiad


Gwybodaeth Cwmpas


Gwerthoedd


Ymddygiadau


Sgiliau


Geirfa

Llythrennedd
mae llythrennedd yn uno sgiliau pwysig darllen, ysgrifennu, siarad a gwrando.



Adnoddau dysgu
deunyddiau, cyfarpar (gan gynnwys TGCh), meddalwedd, llyfrau a deunyddiau ysgrifenedig eraill (e.e. taflenni, dalenni gwaith), DVDs, ac ati sydd eu hangen i gynorthwyo addysgu a dysgu.



Problemau
y rhwystrau i roi cymorth i ddisgyblion yn ystod gweithgareddau dysgu. Gall problemau ymwneud â:

  1. adnoddau dysgu, e.e. maint, ansawdd, addasrwydd neu argaeledd
  2. yr amgylchedd dysgu, e.e. lle, cyfforddusrwydd, lefel sŵn, ffactorau sy’n tarfu
  3. gallu'r disgyblion i ddysgu, e.e. cefndir cartref neu addysgol, treftadaeth ddiwylliannol ac ieithyddol, agwedd at ddysgu, ymddygiad gwael, hunan-barch isel, diffyg canolbwyntio, anableddau synhwyraidd neu gorfforol.



Strategaethau cymorth
y dulliau a'r technegau a ddefnyddir i gynorthwyo disgyblion i ddatblygu sgiliau llythrennedd, er enghraifft:

  1. defnyddio awgrymiadau ac adborth wedi'u targedu i ddatblygu'r defnydd o strategaethau darllen ac ysgrifennu annibynnol
  2. hwyluso unigolion neu grwpiau bach i gymryd rhan mewn gweithgareddau darllen ac ysgrifennu a rennir
  3. defnyddio ffoneg i helpu disgyblion i ddeall y system sain a sillafu a'i defnyddio i ddarllen a sillafu'n gywir
  4. defnyddio strategaethau cymorth penodol, e.e. darllen mewn parau, fframiau ysgrifennu
  5. defnyddio rhaglenni cymorth penodol, e.e. llyfrau darllen wedi’u categoreiddio, rhaglenni dysgu gwahaniaethol, rhaglenni cymorth llythrennedd ychwanegol
  6. annog disgyblion swil neu amharod i gyfrannu at sgyrsiau a thrafodaethau ac ymateb i gwestiynau
  7. esbonio geiriau ac ymadroddion a ddefnyddir gan yr athro

Dolenni I NOS Eraill

TDASTL1 Rhoi cymorth ar gyfer gweithgareddau dysgu
TDASTL2 Cynorthwyo datblygiad plant
TDASTL6 Cynorthwyo gweithgareddau llythrennedd a rhifedd
TDASTL10 Cynorthwyo chwarae a dysgu plant
TDASTL11 Cyfrannu at gynorthwyo disgyblion dwyieithog/amlieithog
TDASTL18 Cynorthwyo gweithgareddau dysgu disgyblion
TDASTL33 Rhoi cymorth llythrennedd a rhifedd i alluogi disgyblion i gael mynediad i'r cwricwlwm ehangach
TDASTL35 Cynorthwyo disgyblion dwyieithog/amlieithog
TDASTL36 Rhoi cymorth dwyieithog/amlieithog ar gyfer addysgu a dysgu


Cysylltiadau Allanol


Fersiwn rhif

1

Dyddiad Adolygu Dangosol

2009

Dilysrwydd

Ar hyn o bryd

Statws

Gwreiddiol

Sefydliad Cychwynnol

Training and Development Agency for Schools

URN gwreiddiol

STL25

Galwedigaethau Perthnasol

Addysg a hyfforddiant, Gwasanaethau Cyhoeddus, Cymorth dysgu uniongyrchol, Datblygiad a Lles Plant, Gofal Plant a Gwasanaethau Personol Cysylltiedig, Gwasanaeth Cyhoeddus a Gweithwyr Proffesiynol Cyswllt Eraill

Cod SOC

6112

Geiriau Allweddol

cynllunio, adnoddau, anghenion, targedau, strategaethau, darllen, ysgrifennu, siarad, gwrando, datblygu iaith, strategaeth cyfnod allweddol 3, strategaeth sylfaenol, Saesneg, Cymraeg, hyrwyddo hunan-barch