Gohebu ar y llywodraeth a gwleidyddiaeth yn y DU

​Mae'r Safon hon yn ymwneud â gohebu ar system wleidyddol y DU.

Mae'n ymwneud â deall cwmpas a  chymhlethdod system wleidyddol y DU – yr amryw sefydliadau a chyrff gweinyddol yn gysylltiedig gyda'r llywodraeth a gwleidyddiaeth, llunio polisïau a chynnig gwasanaethau cyhoeddus.  

Mae'n ymwneud â bod yn ymwybodol o'ch hawliau cyfreithiol yn nhermau mynediad i unigolion a gwybodaeth a chydnabod a dysgu sut i ymdrin â'r arbenigwyr cysylltiadau cyhoeddus a chynghorwyr cyfathrebu sy'n eirioli rhan sylweddol o'r berthynas rhwng gwleidyddion a'r cyhoedd, a rhwng gwleidyddion a newyddiadurwyr.

Mae'r safon hon yn berthnasol i unrhyw un sy'n gohebu ar y Llywodraeth a gwleidyddiaeth yn y DU.

---

​

1. ymchwilio gwybodaeth am waith system gwleidyddol y DU y gallwch chi ei ddefnyddio i hysbysu eich cynulleidfa
2. defnyddio gwybodaeth gywir i ddisgrifio agweddau o system wleidyddol y DU i'ch cynulleidfa
3. cynhyrchu adroddiadau cywir o gyfarfodydd ar bob lefel y llywodraeth yn ogystal â chyfarfodydd cyrff cyhoeddus perthnasol eraill
4. defnyddio adnoddau archif a chyfoes i ymchwilio a gwirio adroddiadau am weithgareddau pob lefel y llywodraeth a gweithgareddau'r cyrff cyhoeddus perthnasol
5. meithrin cysylltiadau dibynadwy o adran gweinyddu'r llywodraeth a mudiadau perthnasol eraill, fel ffynonellau o wybodaeth a barnau defnyddiol
6. defnyddio termau addas ar gyfer amhriodoli deunydd pan fo hyn yn ofynnol gan y ffynhonnell
7. gwirio eich ffynonellau a gwybodaeth y ffynonellau dwywaith er mwyn gofalu eu bod yn berthnasol ac yn ddibynadwy, yn enwedig pan fo'r wybodaeth yn sensitif yn wleidyddol neu'n ddadleuol.
8. gofalu caiff cyfweliadau eu cynnal gyda'r ystod fwyaf eang ag sy'n hanfodol o ffynonellau perthnasol er mwyn osgoi cyhuddiadau o ragfarnu.
9. cynnal cyfweliadau ymhen yr amser sydd ar gael  
10. galw ar hawliau newyddiadurwyr er mwyn manteisio ar a dosbarthu gwybodaeth yn deillio o, neu am, systemau gwleidyddol y DU a'i staff ar bob lefel pan fo'n briodol
11. cyflwyno'r ffeithiau a dadleuon sy'n berthnasol i achos neu ddadl wleidyddol neu weinyddol
12. gwirio bod unrhyw ddadansoddiadau yn eich cynnwys yn deillio o dystiolaeth gadarn a diogel, yn trafod dadl gytbwys ac sydd ddim yn torri gofynion cydymffurfio rheoleiddiol neu fewnol
13. cadw nodiadau cywir a chynhwysol o ddeunydd cyfweliadau ar gyfer y cyfnod penodol yn unol â chanllawiau cyfundrefnol
14. cydymffurfio gyda chyfyngiadau cyfreithiol cyfredol o ran gohebu gweithgareddau'r system wleidyddol

---

​

1. egwyddorion gwahanu grymoedd ac egwyddorion cymryd rhan democrataidd ac atebolrwydd cyhoeddus yn Llywodraeth y DU
2. gweithrediadau cyfansoddiad y DU, gan gynnwys rôl y Frenhiniaeth a Thŷ'r Arglwyddi a'r Tŷ Cyffredin
3. hierarchaeth Senedd y DU, ei drefniant, gweithrediad a dyletswyddau a chyfrifoldebau ynghlwm gan gynnwys dyletswyddau a chyfrifoldebau'r Aelodau Seneddol  
4. dyletswydd a gweithrediad y Gwasanaeth Sifil, ei arbenigedd ac arbenigaethau a'i berthynas gydag Aelodau Seneddol ac i adrannau'r llywodraeth
5. adrannau sylweddol y llywodraeth, eu hawdurdod a chyfrifoldeb ar lefelau canolog a lleol, pan fo'n berthnasol
6. rheolaeth ariannol a chyllidol y DU: y Trysorlys a Banc Lloegr a sut caiff y llywodraeth ei hariannu ar bob lefel
7. strwythur a threfniant gwasanaethau cyhoeddus ledled y DU
8. strwythurau cyfreithiol a gwleidyddol y gweinyddiaethau wedi'u datganoli yn Lloegr, yr Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon, eu cyfrifoldebau amrywiol a dyletswydd a chyfrifoldeb gwleidyddion etholedig wedi'u datganoli 
9. strwythur cyfreithiol a gwleidyddol yr Undeb Ewropeaidd, ei brosesau gwneud penderfyniadau, ei berthynas gyda pholisïau cenedlaethol a'r effaith ar y DU
10. gwahanol ffurfiau cyfundrefnol llywodraethau lleol a rhanbarthol a chwmpas eu gwahanol rymoedd a chyfrifoldebau
11. dyletswydd meiri lleol wedi'u hethol pan fo'n berthnasol, Swyddogion y Cyngor, eu grymoedd, atebolrwydd a'u perthynas gyda'i gilydd
12. yr amryw gyrff gaiff eu hariannu gan y llywodraeth ond sy'n gweithredu'n annibynnol fel mudiadau allanol hyd braich a chyrff cyhoeddus anadrannol
13. systemau etholiadol y DU, gan gynnwys trefniant ac arwyddocâd wardiau, bwrdeistrefi ac etholaethau
14. pleidiau gwleidyddol y DU, eu harweinwyr a maniffestos, eu trefniant mewnol, eu ffynonellau cyllid a'u gweithgareddau ymgyrchu a lobïo
15. cyfraith etholiadol a'i oblygiadau ar gyfer gohebu ymgyrchoedd etholiadau a gweithgareddau ymgeiswyr gwleidyddol
16. rôl technegau cysylltiadau cyhoeddus a chyfathrebu, gan gynnwys cysyniad, a thechnegau er mwyn sicrhau tryloywder o ran y llywodraeth leol a chanolog
17. hawliau a chyfrifoldebau newyddiadurwyr pan maen nhw'n gohebu ar ddigwyddiadau a gweithwyr y llywodraethau canolog a lleol ynghyd ag ymgyrchoedd yr etholiadau ac ymgeiswyr 
18. prif ffynonellau gwybodaeth sy'n berthnasol i lywodraeth y DU a chyrff cyhoeddus perthnasol
19. sut gall deunydd gwleidyddol sensitif, eich ffynonellau a nodiadau fod o dan archwiliad cyfreithiol neu archwiliad gan yr heddlu

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

30 Maw 2022

---

Ar hyn o bryd

---

Gwreiddiol

---

ScreenSkills

---

SKSJ12

---

Cyfryngau a chyfathrebu, Gweithwyr Proffesiynol Cyswllt Cyfryngau

---

2471

---

Y Llywodraeth, Gwleidyddiaeth, Systemau Etholiadol, Newyddiaduriaeth

---