Ymchwilio, cynllunio a hwyluso posibiliadau ar gyfer chwarae hunangyfeiriedig
Trosolwg
Mae a wnelo’r safon hon â nodi anghenion a dewisiadau unigol plant a phobl ifanc wrth chwarae, datblygu mannau chwarae a fydd yn diwallu’r anghenion hyn, a rhoi cymorth i blant a phobl ifanc yn ystod chwarae. Mae’r safon yn addas ar gyfer pob lleoliad gwaith chwarae sydd â’r nod pennaf o ddarparu cyfleoedd i blant a phobl ifanc chwarae yn hunangyfeiriedig, yn ôl eu dymuniad eu hunain.
Prif ddeilliannau’r safon hon ydy:
- ymchwilio i theorïau ymddygiad chwarae a gwaith chwarae a’u gwerthuso
- cynllunio a hwyluso posibiliadau ar gyfer chwarae hunangyfeiriedig
- hwyluso chwarae hunangyfeiriedig gyda phlant a phobl ifanc
Mae’r safon hon ar gyfer unigolyn sy’n gweithio ym maes gwaith chwarae, ac sy’n rheoli amryw o safleoedd traws-sector; unigolyn sy’n gweithio mewn rôl sy’n cynnwys rheoli nifer o leoliadau gwaith chwarae sydd â’r nod pennaf o ddarparu cyfleoedd i blant a phobl ifanc chwarae fel maen nhw’n dewis ac yn dymuno ei wneud. Byddant yn gyfrifol am redeg y lleoliadau gwaith chwarae hyn, ac yn gyfrifol am staff niferus a’u lles.
*Mae’r safon hon yn ategu’r Egwyddorion Gwaith Chwarae. Mae angen i weithwyr chwarae fod yn gyfarwydd â’r rhain, a lle bo’n bosib, eu defnyddio wrth eu gwaith ac wrth fyfyrio. *
Meini prawf perfformiad
Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:
Ymchwilio i theorïau ymddygiad chwarae a gwaith chwarae a’u gwerthuso
- ymchwilio i theorïau chwarae
- ymchwilio i theorïau gwaith chwarae
- defnyddio dulliau o gasglu gwybodaeth am chwarae plant a phobl ifanc
- gwerthuso theorïau gwaith chwarae yn feirniadol mewn perthynas â’r wybodaeth a gasglwyd
- gwerthuso gwybodaeth i nodi anghenion a dewisiadau chwarae y plant a’r bobl ifanc rydych chi’n gweithio gyda nhw
- defnyddio’r wybodaeth a gasglwyd o’r dulliau a ddefnyddiwyd i ddiwallu anghenion a dewsiadau chwarae’r plant a’r bobl ifanc rydych chi’n gweithio gyda nhw
- ymchwilio a nodi amryw o leoliadau chwarae, dulliau gweithredu, deunyddiau ac adnoddau chwarae a fydd yn diwallu anghenion a dewisiadau’r plant a’r bobl ifanc
- rhannu canlyniad eich ymchwil a gwerthuso gydag eraill drwy waith adfyfyriol
Cynllunio a hwyluso posibiliadau ar gyfer chwarae hunangyfeiriedig
- addasu lleoliadau gwaith chwarae, dulliau gweithredu, deunyddiau ac adnoddau er mwyn nodi mannau chwarae addas a phosibiliadau ar gyfer chwarae hunangyfeiriedig
- cynllunio a chreu posibiliadau ar gyfer chwarae hunangyfeiriedig sy’n adlewyrchu eich ymchwil a rhyngweithio gyda phlant a phobl ifanc
- cynllunio a chreu lleoliadau gwaith chwarae i ddarparu deiet chwarae amrywiol a chyfoethog
- cael adnoddau cynaliadwy
- creu mannau chwarae ochr yn ochr â phlant a phobl ifanc
- monitro’r gwaith o reoli risg yn y mannau chwarae, yn unol â pholisïau a gweithdrefnau cyfreithiol a sefydliadol
Hwyluso chwarae hunangyfeiriedig gyda phlant a phobl ifanc
- darparu cymorth i eraill a modelu sut i hwyluso creu a /neu addasu mannau chwarae i ddiwallu anghenion a dewisiadau plant a phobl ifanc.
- hwyluso chwarae plant a phobl ifanc er mwyn eu galluogi i ddewis
- monitro cydymffurfiaeth y polisïau a gweithdrefnau cyfreithiol a sefydliadol ar gyfer y mannau chwarae
- defnyddio a modelu amryw o arddulliau ymyrraeth i gefnogi chwarae hunangyfeiriedig
- modelu stoc o ymatebion i giwiau chwarae plant
- addasu’r lleoliadau gwaith chwarae a chyflwyno elfennau newydd mewn ffordd sy’n diwallu anghenion a dewisiadau’r plant a’r bobl ifanc
Gwybodaeth a Dealltwriaeth
You need to know and understand:
Ymchwilio a gwerthuso theorïau ymddygiad chwarae a gwaith chwarae
**1. yr Egwyddorion Gwaith Chwarae sy’n rhan o fframwaith proffesiynol a moesegol gwaith chwarae a sut mae modd cymhwyso pob un o’r egwyddorion i’ch gwaith chi.
2. theorïau chwarae
3. theorïau a modelau gwaith chwarae
4. mathau o ymddygiad sy’n gysylltiedig â chwarae
5. manteision chwarae yn y tymor hir a’r tymor byr
6. theorïau o ddisgyblaethau eraill fel seicoleg, bioleg a chymdeithaseg sy’n berthnasol i ddealltwriaeth o chwarae
7. cysyniadau chwarae sy’n gwrthddweud ei gilydd, e.e cymdeithasoli, amddiffyn ac iawndal
8. sut i werthuso’n feirniadol gwybodaeth a gasglwyd o’r gwaith ymchwil
9. sut i gymhwyso’r wybodaeth a gasglwyd o’r dulliau a ddefnyddiwyd i ddiwallu anghenion a dewisiadau chwarae
10. amryw o leoliadau gwaith chwarae, dulliau gweithredu, deunyddiau ac adnoddau a fydd yn diwallu anghenion a dewisiadau chwarae
11. pwysigrwydd ymarfer adfyfyriol i rannu canlyniadau’r ymchwil a’r gwerthusiad
Cynllunio a hwyluso posibiliadau ar gyfer chwarae hunangyfeiriedig
- sut gellir defnyddio lleoliadau chwarae, dulliau gweithredu, deunyddiau ac adnoddau i nodi mannau chwarae addas a phosibiliadau ar gyfer chwarae hunangyfeiriedig
- bod chwarae yn ganolog i’r broses
- sut i sicrhau bod mannau chwarae yn cydymffurfio â pholisïau a gweithdrefnau cyfreithiol a sefydliadol
- sut i nodi rhwystrau posib rhag chwarae a sut i fynd i’r afael â’r rhain
- beth yw ystyr deiet chwarae amrywiol a chyfoethog
- sut i ddefnyddio eich gwaith ymchwil a rhyngweithiau gyda phlant a phobl ifanc wrth gynllunio a hwyluso lleoliad gwaith chwarae i ddarparu deiet chwarae amrywiol a chyfoethog
- sut i gynllunio ar gyfer sicrhau cyflenwad o adnoddau cynaliadwy
- sut i gynnwys plant a phobl ifanc wrth greu mannau chwarae
- sut i gasglu a gwerthuso gwybodaeth am brofiadau chwarae plant a phobl ifanc a phwysigrwydd defnyddio amryw o ddulliau
Hwyluso chwarae hunangyfeiriedig gyda phlant a phobl ifanc
- pwysigrwydd modelu arferion gwaith chwarae
- pwysigrwydd cefnogi eraill wrth hwyluso’r gwaith o greu neu addasu mannau chwarae er mwyn diwallu anghenion a dewisiadau plant a phobl ifanc
- dulliau o alluogi plant a phobl ifanc i ddewis, archwilio, rhyngweithio ac ymateb i amryw o fannau chwarae
- sut i fynd i’r afael â methiant i gydymffurfio â pholisïau a gweithdrefnau sefydliadol ar gyfer y lleoliad gwaith chwarae
- pob agwedd ar seicolwdig
- beth yw addasu amgylcheddol
- beth yw newydd-deb
- beth yw hyblygrwydd cyfansawdd
- sut i fodelu dull gweithredu sy’n cefnogi plant a phobl ifanc i brofi heriau ac ansicrwydd
- y mathau o gymorth y bydd arnoch angen eu darparu o bosib a sut i benderfynu pryd mae’n addas i gynnig cymorth
Cwmpas/ystod
Cwmpas Perfformiad
Dulliau
Arsylwi a dadansoddi
1. y man chwarae a chwarae
2. y plant a’r bobl ifanc
Ymgynghori
1. ffurfiol ac anffurfiol
Adnoddau
1. dynol
2. amgylchedd ffisegol
3. offer a deunyddiau
4. ariannol
Eraill (o leiaf 3 allan o 5)
1. staff
2. ymwelwyr
3. rhieni a /neu ofalwyr
4. llywodraethwyr
5. uwch reolwyr
Mannau chwarae
1. ffisegol
2. affeithiol
3. dros dro
4. parhaol
5. seiber
Gwybodaeth Cwmpas
Mathau o ymddygiad
1. wedi ei gyfeirio’n bersonol
2. â chymhelliad cynhenid
3. mewn cyd-destun diogel
4. digymell
5. heb nod
6. lle mae’r cynnwys a’r bwriad o dan reolaeth y plant a’r bobl ifanc
Dulliau
Arsylwi a dadansoddi
1. y man chwarae a’r chwarae
2. y plant a’r bobl ifanc
Ymgynghori
1. ffurfiol ac anffurfiol
Adnoddau
1. dynol
2. amgylchedd ffisegol
3. offer a deunyddiau
4. ariannol
Mannau chwarae
1. ffisegol
2. affeithiol
3. dros dro
4. parhaol
5. seiber
Heriau ac ansicrwydd
1. corfforol
2. emosiynol
3. ymddygiad
4. amgylcheddol
Gwerthoedd
Mae'r Gweithwyr Chwarae oedd yn rhan o ysgrifennu'r safon hon, law yn llaw â SkillsActive, wedi cytuno i fabwysiadu'r canlynol fel y gwerthoedd fydd yn berthnasol i bawb sy'n gweithio yn y sector gwaith chwarae.
Egwyddorion Gwaith Chwarae
Mae'r Egwyddorion hyn yn sefydlu fframwaith proffesiynol a moesegol ar gyfer gwaith chwarae ac mae angen felly eu hystyried yn eu cyfanrwydd. Maen nhw'n disgrifio’r hyn sy'n unigryw am chwarae a gwaith chwarae, ac yn rhoi sylw i weithio gyda phlant a phobl ifanc o safbwynt gwaith chwarae. Mae'r safonau yn seiliedig ar y gydnabyddiaeth y bydd modd i blant a phobl ifanc ddatblygu'n well os cawn nhw'r dewis ehangaf posib o gyfleoedd chware a mannau i chwarae ynddyn nhw.
Mae angen i bob plentyn a pherson ifanc chwarae. Mae chwarae yn rhywbeth greddfol a chynhenid. Mae chwarae yn anghenraid biolegol, seicolegol a chymdeithasol, ac mae'n hanfodol i les a datblygiad pobl a chymunedau.
Mae chwarae yn broses wirfoddol, bersonol ac yn cael ei wneud er ei fwyn ei hun. Hynny ydy, mae plant a phobl ifanc yn penderfynu ac yn siapio beth a pham maen nhw'n chwarae, drwy ddilyn eu cyneddfau, eu syniadau a'u diddordebau eu hunain, yn eu ffordd eu hunain ac am eu rhesymau eu hunain.
Prif amcan a hanfod gwaith chwarae ydy cefnogi a hwyluso'r broses o chwarae. Dylai hyn ddylanwadu ar ddatblygiad polisïau, strategaethau, hyfforddiant ac addysg yn ymwneud â chwarae.
Y broses chwarae sydd bwysicaf i weithwyr chwarae, ac maen nhw’n eiriol dros chwarae wrth ymwneud â sefyllfaoedd sy'n edrych ar bethau drwy lygaid oedolion.
Swyddogaeth y gweithiwr chwarae ydy cefnogi pob plentyn a pherson ifanc i greu man lle mae modd iddyn nhw chwarae.
Mae ymateb gweithwyr chwarae i'r ffordd mae plant a phobl ifanc yn chwarae yn seiliedig ar ddealltwriaeth gadarn a chyfoes o'r broses chwarae, ac o adlewyrchu ar eu profiadau eu hunain.
Mae gweithwyr chwarae yn adnabod yr effaith maen nhw’n ei chael ar y lle chwarae ac hefyd yr effaith mae chwarae'r plant a'r bobl ifanc yn ei gael ar y gweithiwr chwarae.
Mae gweithwyr chwarae yn dewis ymyrryd mewn ffordd sy'n caniatáu i blant a phobl ifanc ehangu eu chwarae. Pob tro mae gweithiwr chwarae yn ymyrryd, rhaid iddo gydbwyso'r perygl o wneud hynny gyda'r fantais i les a datblygiad y plant.
Caiff yr Egwyddorion Gwaith Chwarae eu dal mewn ymddiriedaeth gan y Grŵp Craffu ar gyfer Proffesiwn Gwaith Chwarae y Deyrnas Gyfunol. Bu’r Grŵp Craffu yn gweithredu fel canolwr di-duedd ac yn goruchwylio'r broses ymgynghori lle cafodd y safonau eu llunio.
Ymddygiadau
Sgiliau
Geirfa
Dulliau Ymyrraeth
Gwahanol ddulliau mae modd i’r gweithiwr chwarae eu ddefnyddio yn y lleoliad gwaith chwarae. Gall y rhain amrywio o ddim ymyrraeth o gwbl i fathau penodol o ymyrraeth, ac fe allan nhw gynnwys: aros i gael gwahoddiad i chwarae; galluogi i’r plant chwarae heb ymyrraeth; galluogi i blant a phobl ifanc archwilio’u gwerthoedd eu hunain; gadael i’r plant a’r bobl ifanc wella eu perfformiad eu hunain, gadael i’r plant a’r bobl ifanc benderfynu ar gynnwys a diben y chwarae; gadael i’r plant a’r bobl ifanc benderfynu pam eu bod yn chwarae; gadael i’r plant a’r bobl ifanc benderfynu beth sy’n ymddygiad priodol; a dim ond trefnu pan fod ar y plant a’r bobl ifanc eisiau i chi wneud hynny
Ciwiau chwarae
Mynegiant wyneb, iaith neu iaith y corff sy’n cyfleu dymuniad y plentyn neu’r unigolyn ifanc i chwarae neu sy’n gwahodd eraill i chwarae
Anghenion chwarae
Yr hyn y mae’n rhaid i blant a phobl ifanc ei gael er mwyn gallu chwarae, ond nad ydyn nhw bob amser ar gael am wahanol resymau; er enghraifft, diffyg mynediad, oedolion goramddiffynnol, diffyg mannau awyr agored, ac ati
Dewisiadau chwarae
Yr hyn mae plant a phobl ifanc yn ymddiddori ynddo ac yn dewis ei chwarae – ar sail eu profiadau blaenorol
Man chwarae
Man chwarae sy’n cael ei ffurfio gan blant a phobl ifanc. Mae modd iddo fod yn gorfforol, yn ymwneud â theimladau neu emosiynau, fod yn barhaol, dros dro neu yn ymwneud â’r byd seiber.
Lleoliad gwaith chwarae
Rhywle lle mae cyfle i blant a phobl ifanc chwarae a lle mae gweithwyr chwarae yn gweithio.
Seicolwdig
Mynegiant wyneb, iaith neu iaith y corff sy’n cyfleu dymuniad y plentyn neu’r unigolyn ifanc i chwarae neu sy’n gwahodd eraill i chwarae
Staff
Y bobl rydych chi’n gweithio gyda nhw, y bobl rydych chi’n gyfrifol amdanyn nhw, gweithwyr cyflog neu wirfoddol, myfyrwyr neu o dan hyfforddiant.