Cefnogi plant a phobl ifanc anabl yn y lleoliad gwaith chwarae

URN: SKAPW57
Sectorau Busnes (Cyfresi): Gwaith Chwarae
Datblygwyd gan: SkillsActive
Cymeradwy ar: 2016

Trosolwg

​Mae gan blant a phobl ifanc anabl yr hawl i chwarae mewn llefydd amrywiol sy’n cynnig risg, her, dewis a chyfeiriad personol. Mae a wnelo’r safon hon â sut y medrwch chi gyfrannu at y broses hon.  

Prif ddeilliannau’r safon hon ydy:

  1. cynllunio a pharatoi ar gyfer chwarae gyda phlant a phobl ifanc anabl
  2. darparu cyfleoedd chwarae i blant a phobl ifanc anabl

Mae’r safon hon ar gyfer gweithwyr chwarae sy’n gweithio’n uniongyrchol gyda phlant a phobl ifanc mewn lleoliad gwaith chwarae ac sy’n gyfrifol yn bennaf am roi cyfleoedd i blant chwarae fel maen nhw’n dewis ac yn dymuno ei wneud. Mae’r safon ar gyfer staff nad ydyn nhw’n llwyr gyfrifol am y lleoliad chwarae ond sy’n gwneud cyfraniad allweddol i gefnogi chwarae.

*Mae’r safon hon yn ategu’r Egwyddorion Gwaith Chwarae. Mae angen i weithwyr chwarae fod yn gyfarwydd â’r rhain, a lle bo’n bosib, eu defnyddio wrth eu gwaith ac wrth adlewyrchu. *


Meini prawf perfformiad

Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:

Cynllunio a pharatoi ar gyfer chwarae gyda phlant a phobl ifanc anabl

  1. canfod gan bobl eraill beth yw dymuniadau a gofynion chwarae plant a phobl ifanc anabl

2. herio agweddau ac ymddygiad a allai rwystro plant a phobl ifanc rhag chwarae 

3. defnyddio iaith, termau ac arferion sy’n cefnogi plant a phobl ifanc anabl wrth iddyn nhw chwarae

4. bod yn ymwybodol o’r ddeddfwriaeth a’r canllawiau diweddaraf fydd yn datblygu’ch gwaith chwarae gyda phlant a phobl ifanc anabl

5. gweithio gyda’r holl blant a phobl ifanc yn y lleoliad gwaith chwarae i addasu’r chwarae heb gyfaddawdu ar brofiad chwarae unrhyw un



Rhoi cyfleoedd chwarae i blant a phobl ifanc anabl

  1. ymyrryd i gefnogi plant a phobl ifanc i roi arwydd ynglŷn â’r
    chwarae

7. adnabod, dehongli ac ymateb i’r arwyddion chwarae hyn

8. defnyddio ac addasu’r strategaethau ymyrryd sy’n berthnasol
i waith chwarae

9. dehongli’r chwarae i gefnogi’r plant i ddatblygu’r chwarae

10. cefnogi plant a phobl ifanc anabl i chwarae yn y ffyrdd hynny sy’n bosib iddyn nhw

11. annog plant a phobl ifanc anabl i archwilio a darganfod beth sydd ar gael yn y lleoliad gwaith chwarae a sut mae modd eu defnyddio 

12. dewis, darparu ac addasu adnoddau chwarae i ehangu’r dewis
a’r posibiliadau ar gyfer plant a phobl ifanc anabl 

13. dechrau, annog neu sbarduno chwarae i gefnogi anghenion
chwarae plant a phobl ifanc anabl

14. gwerthuso’r hyn a wnaethoch chi - yn unigol a chyda phobl
eraill

15. gweithio gyda phobl eraill i gefnogi unrhyw anghenion
personol neu breifat allai fod gan blentyn neu berson ifanc anabl fel bod modd i bawb chwarae

16. annog plant a phobl ifanc anabl i fod yn gyfrifol am reoli risg ac am eu gofal personol eu hunain, heb gyfaddawdu ar les a diogelwch personol


Gwybodaeth a Dealltwriaeth

You need to know and understand:

Cynllunio a pharatoi ar gyfer chwarae gyda phlant a phobl ifanc anabl

  1. yr Egwyddorion Gwaith Chwarae sy’n rhan o’r fframwaith moesegol a phroffesiynol gwaith chwarae a sut mae modd cymhwyso pob un o’r egwyddorion at eich gwaith chi
  2. gwahanol ragdybiaethau a modelau o anabledd
  3. pam fod y model cymdeithasol o anabledd wrth wraidd gwaith chwarae effeithiol
  4. ffyrdd o ganfod anghenion a dymuniadau chwarae plant a phobl ifanc anabl gan bobl eraill
  5. sut i herio agweddau ac ymddygiad sydd o bosib yn camwahaniaethu yn erbyn plant a phobl ifanc anabl a’u teuluoedd
  6. sut mae rhagfarn yn effeithio ar brofiad chwarae plant a phobl ifanc anabl
    7. y rhwystrau sy’n atal plant a phobl ifanc anabl rhag chwarae fel maen nhw’n dewis ac yn dymuno ei wneud
  7. yr iaith, y derminoleg a’r arferion sydd eu hangen er mwyn cefnogi plant a phobl ifanc anabl i chwarae
  8. sut i addasu’r chwarae fel nad yw profiadau chwarae plant a phobl ifanc anabl yn cael eu cyfaddawdu
    10. y ddeddfwriaeth a’r canllawiau o ran cynnwys plant a phobl ifanc anabl
  9. pwysigrwydd gweithio gyda *phobl *eraill i gefnogi anghenion gofal personol neu breifat plant a phobl ifanc anabl gydag eraill, a sut mae gwneud hynny
  10. sut mae gweithio gyda phobl eraill i adnabod gofynion personol ac amrywiol plant a phobl ifanc anabl, a pha gefnogaeth sydd ei hangen arnyn nhw i chwarae

Darparu cyfleoedd chwarae i blant a phobl ifanc anabl

  1. sut y bydd plant a phobl ifanc anabl o bosib yn gwneud
    arwyddion ynglŷn â chwarae
  2. cydrannau’r gylchred chwarae y bydd plant a phobl ifanc anabl yn eu dangos
  3. yr amrywiol ffyrdd o lywio’r chwarae er mwyn ymateb yn sensitif i anghenion a dymuniadau chwarae plant a phobl ifanc anabl
  4. yr amgylchiadau cymdeithasol ac amgylcheddol a allai achosi dychryn neu ofid emosiynol i rai plant a phobl ifanc anabl, neu wneud iddyn nhw ymddwyn mewn ffordd wahanol
  5. sut i ymateb i’r arwyddion mae plant a phobl ifanc anabl yn eu dangos mewn perthynas â chwarae mewn ffordd sy’n cefnogi’r chwarae ac yn ei gwneud hi’n bosib iddyn nhw gael mynediad i’r gylchred chwarae
  6. fyrdd o gefnogi plant a phobl ifanc anabl i archwilio a darganfod beth sydd ar gael yn y lleoliad gwaith chwarae a sut i’w defnyddio
  7. sut mae modd i ymyrraeth oedolyn ehangu neu lesteirio profiad chwarae plant a phobl ifanc
  8. pwysigrwydd rhoi digon o amser i ddeall plant a phobl ifanc anabl ac i gael eich deall ganddyn nhw
  9. pwysigrwydd plant a phobl ifanc anabl yn medru penderfynu’n ddeallus drostyn nhw eu hunain
  10. sut i ddewis, darparu ac addasu adnoddau chwarae yn ystod y cyfnod chwarae i ehangu’r dewisiadau a’r posibiliadau i blant a phobl ifanc anabl
  11. sut i gychwyn, addasu neu sbarduno chwarae i gefnogi anghenion chwarae plant a phobl ifanc anabl
  12. ffyrdd o adlewyrchu ar eich arferion yn unigol a chyda phobl eraill
  13. pwysigrwydd cynnal urddas a pharch plant a phobl ifanc anabl ym mhob agwedd o waith chwarae a / neu ofal personol
  14. pwysigrwydd annog plant a phobl ifanc anabl i fod yn gyfrifol am reoli risg ac am eu gofal personol, heb gyfaddawdu ar les a diogelwch personol

Cwmpas/ystod


Cwmpas Perfformiad

Eraill (dim llai na 4 allan o 5)
1. teuluoedd
2. gofalwyr eraill
3. staff
4. gweithwyr pontio
5. cynorthwywyr gofal personol


Gwybodaeth Cwmpas

Eraill **
1. teuluoedd
2. gofalwyr eraill
3. staff
4. gweithwyr pontio
5. cynorthwywyr gofal personol


Gwerthoedd

​Mae'r Gweithwyr Chwarae oedd yn rhan o ysgrifennu'r safon hon, law yn llaw â SkillsActive, wedi cytuno i fabwysiadu'r canlynol fel y gwerthoedd fydd yn berthnasol i bawb sy'n gweithio yn y sector gwaith chwarae.

Egwyddorion Gwaith Chwarae

Mae'r Egwyddorion hyn yn sefydlu fframwaith proffesiynol a moesegol ar gyfer gwaith chwarae ac mae angen felly  eu hystyried yn eu cyfanrwydd.  Maen nhw'n disgrifio’r hyn sy'n unigryw am chwarae a gwaith chwarae, ac yn rhoi sylw i weithio gyda phlant a phobl ifanc o safbwynt gwaith chwarae. Mae'r safonau yn seiliedig ar y gydnabyddiaeth y bydd modd i blant a phobl ifanc ddatblygu'n well os cawn nhw'r dewis ehangaf posib o gyfleoedd chware a mannau i chwarae ynddyn nhw.

  1. Mae angen i bob plentyn a pherson ifanc chwarae. Mae chwarae yn rhywbeth greddfol a chynhenid. Mae chwarae yn anghenraid biolegol, seicolegol a chymdeithasol, ac mae'n hanfodol i les a datblygiad pobl a chymunedau.

  2. Mae chwarae yn broses wirfoddol, bersonol ac yn cael ei wneud er ei fwyn ei hun.  Hynny ydy, mae plant a phobl ifanc yn penderfynu ac yn siapio beth a pham maen nhw'n chwarae, drwy ddilyn eu cyneddfau, eu syniadau a'u diddordebau eu hunain, yn eu ffordd eu hunain ac am eu rhesymau eu hunain.

  3. Prif amcan a hanfod gwaith chwarae ydy cefnogi a hwyluso'r broses o chwarae. Dylai hyn ddylanwadu ar ddatblygiad polisïau, strategaethau, hyfforddiant ac addysg yn ymwneud â chwarae.

  4. Y broses chwarae sydd bwysicaf i weithwyr chwarae, ac maen nhw’n eiriol dros chwarae wrth ymwneud â sefyllfaoedd sy'n edrych ar bethau drwy lygaid oedolion.

  5. Swyddogaeth y gweithiwr chwarae ydy cefnogi pob plentyn a pherson ifanc i greu man lle mae modd iddyn nhw chwarae.

  6. Mae ymateb gweithwyr chwarae i'r ffordd mae plant a phobl ifanc yn chwarae yn seiliedig ar ddealltwriaeth gadarn a chyfoes o'r broses chwarae, ac o adlewyrchu ar eu profiadau eu hunain.

  7. Mae gweithwyr chwarae yn adnabod yr effaith maen nhw’n ei chael ar y lle chwarae a hefyd yr effaith mae chwarae'r plant a'r bobl ifanc yn ei gael ar y gweithiwr chwarae.

  8. Mae gweithwyr chwarae yn dewis ymyrryd mewn ffordd sy'n caniatáu i blant a phobl ifanc ehangu eu chwarae.  Pob tro mae gweithiwr chwarae yn ymyrryd, rhaid iddo gydbwyso'r perygl o wneud hynny gyda'r fantais i les a datblygiad y plant.

Caiff yr Egwyddorion Gwaith Chwarae eu dal mewn ymddiriedaeth gan y Grŵp Craffu ar gyfer Proffesiwn Gwaith Chwarae y Deyrnas Gyfunol. Bu’r Grŵp Craffu yn gweithredu fel canolwr di-duedd ac yn goruchwylio'r broses ymgynghori lle cafodd y safonau eu llunio.


Ymddygiadau


Sgiliau


Geirfa

Anabledd
Llai o gyfleoedd, neu ddim cyfle o gwbl, i gymryd rhan mewn cymdeithas yn yr un modd â phawb arall oherwydd rhwystrau cymdeithasol ac amgylcheddol

Nam
Anaf, salwch neu gyflwr o’ch geni sy’n achosi neu’n debygol o achosi effaith hir-dymor ar edrychiad rhywun a/neu gyfyngu ar allu’r unigolyn i wneud amrywiol bethau o’i gymharu â’r hyn sy’n gyffredin.

Dulliau Ymyrraeth
Gwahanol ddulliau mae modd i’r gweithiwr chwarae eu defnyddio yn y lleoliad gwaith chwarae. Gall y rhain amrywio o ddim ymyrraeth o gwbl i fathau penodol o ymyrraeth, ac fe allan nhw gynnwys: aros i gael gwahoddiad i chwarae; galluogi i’r plant chwarae heb ymyrraeth; galluogi i blant a phobl ifanc archwilio’u gwerthoedd eu hunain; gadael i’r plant a’r bobl ifanc benderfynu ar gynnwys a diben y chwarae; gadael i’r plant a’r bobl ifanc benderfynu pam eu bod yn chwarae; gadael i’r plant a’r bobl ifanc benderfynu beth sy’n ymddygiad priodol; a dim ond trefnu pan fod ar y plant a’r bobl ifanc eisiau i chi wneud hynny

Arwyddion chwarae
Ystumiau, iaith neu iaith gorfforol sy’n mynegi awydd y plentyn neu’r person ifanc i chwarae neu i wahodd eraill i chwarae

Cylchred chwarae
Y cylchred chwarae yn ei gyfanrwydd, gan ddechrau efo’r arwydd cyntaf gan y plentyn, yr ymateb i hynny gan y byd allanol, ymateb y plentyn i hynny a datblygiad pellach y chwarae nes ei fod ar ben. Mae’r cylchred yn cynnwys y meddwl yn isymwybodol am chwarae, yr arwydd, yr ymateb, y ffrâm, ymyrraeth oedolyn, y terfynu a’r dangosiad.

Anghenion chwarae
Yr hyn sydd ei angen ar blant a phobl ifanc er mwyn gallu chwarae, ond na allan nhw o hyd eu cael am amrywiol resymau; er enghraifft, diffyg mynediad, oedolion gor-amddiffynol, diffyg mannau awyr agored ac ati.

Ymatebion chwarae
Yr ymateb gan y byd allanol – fel arfer gan blant eraill neu oedolion – i arwydd y plentyn fod arno eisiau chwarae.

Man chwarae
Man chwarae sy’n cael ei ffurfio gan blant a phobl ifanc. Mae modd iddo fod yn faterol, yn ymwneud â theimladau neu emosiynau, fod yn barhaol, dros dro neu yn ymwneud â’r byd seibr.

Lleoliad gwaith chwarae
Rhywle lle mae cyfle i blant a phobl ifanc chwarae a lle mae gweithwyr chwarae yn gweithio.

Mathau o chwarae
Categorïau eang sy’n disgrifio sut mae plant a phobl ifanc yn chwarae. Mae’r ymchwil diweddaraf yn awgrymu fod oddeutu pymtheg neu un ar bymtheg gwahanol fath o chwarae, ond fe all y nifer yma newid  wrth i fwy o waith ymchwil  gweld golau dydd. Ymysg y mathau o chwarae y cytunir arnyn nhw mae: symbolaidd, garw, cymdeithasol-dramatig, cymdeithasol, creadigol, dwfn, archwiliol, ffantasïol, dychmygol, symudol, meistroli, gwrthrych, crynhoi, a chwarae rôl.

Staff
Y bobl rydych chi’n gweithio gyda nhw, y bobl rydych chi’n gyfrifol amdanyn nhw, gweithwyr cyflog neu wirfoddol, myfyrwyr neu o dan hyfforddiant.


Dolenni I NOS Eraill


Cysylltiadau Allanol


Fersiwn rhif


Dyddiad Adolygu Dangosol

2021

Dilysrwydd

Ar hyn o bryd

Statws

Gwreiddiol

Sefydliad Cychwynnol

SkillsActive

URN gwreiddiol

SKAPW25

Galwedigaethau Perthnasol

Iechyd, Gofal a Gwasanaethau Cyhoeddus, Lles a Datblygiad Plentyn, Gweithwyr Proffesiynol y meysydd hyn a phobl mewn swyddi technolegol, Gweithwyr Chwaraeon a Ffitrwydd

Cod SOC


Geiriau Allweddol

anabl; cyfrannu; plant a phobl ifanc