Rhoi meddyginiaeth i unigolion

Mae'r safon hon yn ymwneud â rhoi meddyginiaeth i unigolion a monitro'r effeithiau. Mae'r rôl hon yn gymhleth ac ni fydd holl staff gofal yn gyfrifol am y rôl, dim ond y rheiny y neilltuwyd eu bod yn ymgymryd â'r gweithgaredd hwn yn unol â'u harbenigedd a phenderfyniadau cyflogwyr.

Mae'r safon yn berthnasol i'r holl feddyginiaeth sy'n cael ei defnyddio ar gyfer unigolion, a chanddynt, ar bresgripsiwn ai peidio.  Mae hyn yn cynnwys imiwneiddio a brechu. Bwriedir i'r safon hon gael ei defnyddio mewn amrywiaeth o leoliadau gofal gan gynnwys ysbytai, cartrefi nyrsio a phreswyl, hosbisau a lleoliadau cymunedol, gan gynnwys cartref yr unigolyn ei hun a meddygfeydd.

Nid yw'r safon hon yn cwmpasu defnyddio a rhoi meddyginiaeth fewnwythiennol.

---

1. cael at a dehongli'n gywir yr holl wybodaeth a chyfarwyddiadau gwaith sy'n berthnasol
2. gweithio'n ddiogel bob amser ac yn unol â'r holl ddeddfwriaeth, canllawiau, polisïau, gweithdrefnau a phrotocolau perthnasol
3. delio'n brydlon ac yn effeithiol ag unrhyw broblemau o fewn eich rheolaeth a rhoi gwybod am broblemau nad allant gael eu datrys
4. nodi a lleihau peryglon a risgiau yn y gweithle
5. cyfathrebu â'r unigolyn a phobl allweddol yn ôl cyflymder, modd a lefel sy'n briodol i ddealltwriaeth ac anghenion yr unigolyn, a'r hyn sy'n well ganddo 
6. parchu hawliau a dymuniadau'r unigolyn o ran ei breifatrwydd, ei gredoau a'i urddas 
7. gwirio bod pob cofnod neu brotocol rhoi meddyginiaeth ar gael, a'u bod yn gyfredol ac yn ddarllenadwy
8. gwirio'r cofnod rhoi meddyginiaeth neu daflen wybodaeth y feddyginiaeth, gan gyfeirio unrhyw gyfarwyddiadau annarllenadwy at bobl berthnasol eraill cyn rhoi unrhyw feddyginiaeth
9. gwirio a chadarnhau pwy yw'r unigolyn a fydd yn cael y feddyginiaeth gyda'r unigolyn ei hun, a phobl eraill berthnasol (os yw'n gymwys), gan ddefnyddio amrywiaeth o ddulliau, cyn rhoi'r feddyginiaeth
10. gwirio pa feddyginiaeth y mae'r unigolyn eisoes wedi'i chymryd ac amser cymryd y feddyginiaeth honno
11. ennill cydsyniad gwybodus, dilys gan yr unigolyn yn unol â gweithdrefnau'r sefydliad
12. darparu gwybodaeth, cymorth a sicrwydd bob amser mewn ffordd sy'n annog cydweithrediad ac yn ateb anghenion a phryderon yr unigolyn
13. dewis, gwirio a pharatoi'r feddyginiaeth yn unol â'r ddogfennaeth berthnasol a gweithdrefnau'r sefydliad
14. dewis y llwybr ar gyfer rhoi'r feddyginiaeth, yn unol â chynllun gofal yr unigolyn a'r cyffur sydd i'w roi, a pharatoi'r safle os bydd angen
15. rhoi'r feddyginiaeth yn ddiogel:
16. dilyn y cyfarwyddiadau ysgrifenedig yn unol â deddfwriaeth a pholisïau'r sefydliad mewn ffordd sy'n lleihau poen, anghysur a thrawma i'r unigolyn
17. rhoi gwybod am unrhyw broblemau uniongyrchol â rhoi'r feddyginiaeth
18. gwirio a chadarnhau bod yr unigolyn wir yn cymryd y feddyginiaeth ac nad yw'n rhoi'r feddyginiaeth i rywun arall
19. monitro cyflwr yr unigolyn adeg rhoi, adnabod unrhyw adweithiau niweidiol a chymryd y camau priodol heb oedi
20. cynnal diogelwch meddyginiaeth trwy gydol y broses a'i dychwelyd i'r man cywir i'w storio
21. monitro a chylchdroi stociau o feddyginiaeth, cynnal amodau storio priodol a rhoi gwybod am unrhyw anghysondebau mewn stoc i'r staff perthnasol ar unwaith
22. cael gwared ar feddyginiaeth y mae ei hoes wedi darfod neu feddyginiaeth a ddefnyddiwyd yn rhannol yn unol â gofynion cyfreithiol a gofynion y sefydliad
23. cwblhau a storio'r holl ddogfennaeth berthnasol yn unol â gofynion y sefydliad 

---

1. y ddeddfwriaeth, y canllawiau, y polisïau, y gweithdrefnau a'r protocolau presennol sy'n berthnasol i'ch ymarfer yn y gwaith, ac y mae'n rhaid i chi gadw atynt 
2. cwmpas a chyfyngiadau eich cymhwysedd, eich cyfrifoldebau a'ch atebolrwydd eich hun fel y bo'n berthnasol i'ch rôl
3. sut i gael at a dehongli'r holl wybodaeth a chyfarwyddiadau gwaith sy'n berthnasol
4. gweithdrefnau penodol ar gyfer rhoi gwybod am broblemau sydd y tu hwnt i'ch cymhwysedd, eich cyfrifoldebau a'ch atebolrwydd
5. y ddyletswydd i roi gwybod am unrhyw weithred neu anwaith a allai fod yn anniogel/yn niweidiol i chi neu i eraill
6. y peryglon a'r risgiau a allai godi wrth i chi gyflawni eich rôl a sut y gallwch eu lleihau 
7. sut i addasu arddulliau cyfathrebu mewn ffyrdd sy'n briodol i anghenion yr unigolyn
8. y defnydd cywir o unrhyw gyfarpar a chyfarpar diogelu personol (PPE) i amddiffyn eich iechyd a'ch diogelwch chi a phobl eraill 
9. yr egwyddorion, yr ymarfer a'r gweithdrefnau sy'n gysylltiedig â chydsyniad gwybodus
10. anghenion unigolion, gan gynnwys materion yn ymwneud ag urddas, cyfrinachedd a phreifatrwydd
11. strwythurau, rolau a chyfrifoldebau rheoli'r sefydliad
12. y ffactorau a all beryglu cysur ac urddas unigolion wrth roi meddyginiaeth – a sut gellir lleihau'r effeithiau
13. mathau o feddyginiaeth a'u gofynion o ran storio
14. effeithiau meddyginiaeth gyffredin yn berthnasol i gyflwr yr unigolyn
15. meddyginiaethau sy'n gofyn am fesur mesuriadau clinigol penodol a pham mae'r rhain yn hanfodol er mwyn monitro effeithiau'r feddyginiaeth
16. yr adweithiau niweidiol cyffredin i feddyginiaeth, sut gall pob un ohonynt gael eu hadnabod a'r cam(au) priodol sy'n angenrheidiol
17. sgil effeithiau cyffredin y feddyginiaeth sy'n cael ei defnyddio
18. y gwahanol ffyrdd o roi meddyginiaeth
19. y gwahanol lwybrau o allu rhoi meddyginiaeth
20. y wybodaeth y mae ei hangen ar label meddyginiaeth, meddyginiaeth ar bresgripsiwn ai peidio, ac arwyddocâd y wybodaeth
21. yr amrywiaeth o gymhorthion cydymffurfio i helpu unigolion i gymryd eu meddyginiaeth
22. mathau, diben a swyddogaeth yr adnoddau hynny y mae eu hangen i roi meddyginiaeth trwy'r llwybrau gwahanol
23. y ffactorau sy'n effeithio ar y dewis o adnoddau ar gyfer rhoi meddyginiaeth i unigolion
24. sut i ddarllen siartiau rhoi presgripsiynau/meddyginiaeth i nodi:
    • y feddyginiaeth y mae ei hangen
    • y dos y mae ei angen
    • llwybr rhoi
    • amser ac amlder rhoi 
      
25. gweithdrefnau i baratoi'r feddyginiaeth i'w rhoi, gan gynnwys techneg ddi-gyffwrdd
26. gweithdrefnau i wirio bod yr unigolyn wedi cymryd ei feddyginiaeth
27. gweithdrefnau ar gyfer sut i gael gwared ar wahanol feddyginiaethau
28. sut i gwblhau'r holl ddogfennaeth berthnasol yn unol â gofynion y sefydliad, a'i storio'n ddiogel
    

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

31 Maw 2026

---

Ar hyn o bryd

---

Gwreiddiol

---

Skills for Health

---

SFHCHS3

---

Rheolwyr ac Uwch Swyddogion, Gweithwyr Proffesiynol Cyswllt a Galwedigaethau Technegol, Gweithwyr iechyd proffesiynol, Gwasanaethau Cyhoeddus a Gofal, Swyddogion Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Lechyd, Galwedigaethau Gwasanaethau Personol, Iechyd a Gofal Cymdeithasol, Gwasanaethau Gofal Iechyd a Gwasanaethau Personol Cysylltiedig

---

2219

---

Rhoi, meddyginiaeth

---