Gwasanaethu ac atgyweirio olwynion a thraciau ar gyfarpar ar y tir

​Mae’r safon hon yn cynnwys gwasanaethu ac atgyweirio olwynion a thraciau ar gyfarpar ar y tir. Mae’n cynnwys deall y mathau, adeiladwaith, swyddogaeth a gweithrediad cyfarpar ar y tir sy’n defnyddio olwynion a thraciau i drosglwyddo pŵer i’r ddaear, (e.e. systemau traciau, olwynion a theiars neu systemau gyriant daear).

Mae’r safon hon yn cynnwys tyniant a throsglwyddo pŵer tyniannol o gerbyd â phŵer ar y tir i’r ddaear trwy deiars neu draciau gan ddefnyddio tyniant a chymhorthion tyniannol, (e.e. balast, trosglwyddo pwysau, olwynion cawell deuol, mathau a nodweddion adeiladwaith rheolaeth llithro neu drac teiars). Yr ardaloedd sydd yn cael eu harchwilio yw cynnal a chadw ac atgyweirio adeiladu teiars a thraciau, galluoedd a chyfyngiadau pob un a’r ffordd y gellir gwella tyniant.

Wrth weithio gyda pheiriannau neu gyfarpar dylech fod wedi cael hyfforddiant a meddu ar ardystiad cyfredol lle bo angen, yn unol â deddfwriaeth berthnasol.

Wrth weithio ar gerbydau trydan foltedd uchel (foltedd peryglus/HaV) mae’n rhaid i’r dadrymuso gael ei wneud gan berson sydd wedi cael hyfforddiant yn unol â gweithdrefnau’r cynhyrchydd.

Mae’r safon hon ar gyfer y rheiny sy’n gweithio mewn peirianneg ar y tir o dan oruchwyliaeth.

1. ​bod yn ymwybodol o beryglon ac asesu’r risgiau sydd yn gysylltiedig â’r gweithgaredd a’r lleoliad lle bydd yn cael ei wneud
2. bod yn ymwybodol o’r effaith amgylcheddol bosibl sydd yn gysylltiedig â’r gweithgaredd a’r ffyrdd y gellir rheoli hyn
3. dewis a gwisgo dillad addas a chyfarpar diogelu personol (PPE)
4. dewis, paratoi, defnyddio, cynnal a chadw a storio’r offer a’r cyfarpar sydd yn ofynnol i wneud y gweithgaredd yn unol â gofynion cyfreithiol perthnasol, cyfarwyddiadau’r cynhyrchydd ac arferion y cwmni
5. sicrhau bod y cyfarpar ar y tir sydd angen ei wasanaethu a’i atgyweirio yn ddiogel, wedi ei baratoi ac wedi ei ynysu o’r ffynonellau pŵer lle bo angen
6. cymryd y rhagofalon angenrheidiol i atal cemegau, nwyon a sylweddau rhag dianc a lleihau’r perygl o halogi a pheryglon lle bo angen
7. defnyddio amrywiaeth o ddulliau i gasglu gwybodaeth ddiagnostig i nodi diffygion a namau 
8. pennu’r gofynion ar gyfer gwasanaethu ac atgyweirio
9. nodi a sefydlu argaeledd cydrannau amnewid sydd eu hangen ar gyfer y gweithgaredd
10. symud ac amnewid cydosodiadau olwynion/traciau a’u cydrannau cysylltiedig ar gyfarpar ar y tir
11. datgymalu, asesu ac ailgydosod systemau olwynion/traciau a’u hoffer rhedeg am ddefnyddioldeb yn unol â manylebau a safonau’r cynhyrchydd
12. tynnu ac amnewid cydrannau sydd wedi treulio a’u niweidio yn unol â chyfarwyddiadau a manylebau
13. gwasanaethu/atgyweirio ac adfer systemau olwynion/traciau ar gyfarpar ar y tir
14. addasu, cysylltu neu symud cymhorthion i gyflawni sefydlogrwydd a mwy o ymdrech tyniannol
15. adnabod ac unioni namau’n ymwneud ag olwynion, teiars, traciau a thyniant
16. cadarnhau bod cyfarpar wedi ei osod neu ei raddnodi’n gywir ar ôl ei wasanaethu a’i atgyweirio
17. defnyddio dulliau profi addas i asesu perfformiad y system sydd wedi ei hailgydosod wrth gwblhau’r gwaith a chadarnhau ei bod yn perfformio yn unol â’r fanyleb weithredu cyn ei dychwelyd at y cwsmer
18. ailgylchu neu waredu’r mathau gwahanol o wastraff, yn cynnwys gwastraff peryglus a gwastraff nad yw’n beryglus, a achoswyd gan y gweithgaredd, yn unol â gofynion cyfreithiol ac amgylcheddol perthnasol a pholisi’r cwmni
19. cwblhau cofnodion fel sydd yn ofynnol gan ddeddfwriaeth berthnasol, gofynion gwarant a gweithdrefnau’r cwmni

1. ​sut i nodi peryglon ac asesu risg wrth baratoi i wasanaethu ac atgyweirio cyfarpar ar y tir
2. y math o ddillad a chyfarpar diogelu personol (PPE) sydd yn addas ar gyfer y gweithgaredd
3. yr offer a’r cyfarpar sydd yn ofynnol i wneud y gweithgaredd a sut i’w dewis, eu paratoi, eu defnyddio, eu cynnal a’u cadw a’u storio’n ddiogel ac yn gywir, yn unol â chyfarwyddiadau’r cynhyrchydd ac arferion y cwmni
4. y gofynion cyfreithiol perthnasol ar gyfer paratoi a defnyddio cyfarpar gwaith
5. y ffordd y dylid paratoi cyfarpar ar y tir ar gyfer ei wasanaethu a’i atgyweirio
6. y peryglon sydd yn cael eu creu gan ynni wedi ei storio a sut dylid ymateb i’r rhain yn ystod y cyfnod paratoi
7. y cemegau, y nwyon a’r sylweddau peryglus a allai fod yn bresennol a’r ffyrdd y dylid ymdrin â nhw
8. y dulliau gwahanol y gellir eu defnyddio ar gyfer asesu diffygion a namau gydag olwynion a thraciau ar gyfarpar ar y tir a nodi’r achos sylfaenol 
9. diffygion arferol a namau sydd yn digwydd gydag olwynion a thraciau ar gyfarpar ar y tir
10. y ffactorau sy’n effeithio ar werth cyflawni’r gwasanaethu a’r atgyweirio, fel cost, amcangyfrif o fywyd gweithredol, angen brys am y cyfarpar
11. y cydrannau sydd eu hangen ar gyfer y gwasanaethu a’r atgyweirio a gweithdrefnau’r cwmni ar gyfer cael rhai yn eu lle
12. mathau, adeiladwaith ac egwyddorion gweithredu systemau olwynion a/neu draciau a’u hoffer rhedeg
13. y dulliau o ddatgymalu, gwasanaethu/atgyweirio ac ailgydosod systemau olwynion a/neu draciau a’u hoffer rhedeg
14. mathau, adeiladwaith a chymwysiadau olwynion, traciau teiars a chymhorthion tyniannol
15. goblygiadau dosbarthiad/trosglwyddiad/balast pwysau, ar berfformiad tyniannol
16. goblygiadau cyfrifoldebau deddfwriaethol a chyfreithiol ar gyfarpar olwynion neu draciau
17. y berthynas rhwng arweiniad echel flaen a phŵer tyniannol a sut i gyfrifo arweiniad echel flaen
18. sut i gynnal gwiriadau ffisegol i gadarnhau cymarebau mecanyddol rhyng-echel ac addasrwydd cyfuniadau teiars
19. y dulliau ar gyfer gosod neu raddnodi cyfarpar ar ôl ei gynnal a’i gadw neu ei atgyweirio
20. y berthynas rhwng pwysedd teiars, gallu i gario pwysau a phwysedd daear
21. y dulliau o brofi cyfarpar wrth gwblhau gwaith i gadarnhau ei fod yn perfformio yn unol â’r fanyleb weithredu cyn ei ddychwelyd at y cwsmer
22. sut i ailgylchu neu waredu’r mathau gwahanol o wastraff yn gynaliadwy, yn cynnwys gwastraff peryglus a gwastraff nad yw’n beryglus, a achoswyd gan y gweithgaredd, yn unol â gofynion cyfreithiol ac amgylcheddol perthnasol a’r cwmni
23. yr effaith bosibl y gallai eich gweithgaredd ei gael ar yr amgylchedd a’r ffyrdd y gellir rheoli hyn
24. y wybodaeth sydd angen ei chofnodi, gweithdrefn y cwmni ar gyfer cadw cofnodion a gofynion deddfwriaeth diogelu data

​Cymhorthion i gyflawni sefydlogrwydd a mwy o ymdrech dyniannol e.e. pwysedd teiars, olwynion deuol, olwynion cawell, balast a phwysau hylifol, rheolaeth pwysedd teiars a systemau rhoi gwynt mewn teiars

Namau yn ymwneud â theiars, traciau a thyniant e.e weindio trorym, ymgripiad ymyl/teiar, cydymffurfiad ymyl, llithriant, dirgryniad a sboncio, tyllau

Gallai cemegau a sylweddau peryglus gynnwys:

• tanwydd
• olewau
• hylifau
• nwyon
• llwch
• aer cywasgedig

Goblygiadau dosbarthiad/trosglwyddiad/balast pwysau, ar berfformiad tyniannol e.e. llithro gormodol, rheolaeth llithro, pwysedd daear, sefydlogrwydd, pwysedd teiars deuol, olwynion cawell, balastau hylifol, pwysau a llwythi amrywiol (lledaenwr gwrtaith, breichiau’n ymestyn, tanceri)

Cyfarwyddiadau a manylebau:

• darluniau/cynlluniau
• amserlenni
• datganiadau dull
• Gweithdrefnau Gweithredu Safonol (SOP)
• cyfarwyddiadau’r cynhyrchydd
• gofynion y cwsmer
• cyfarwyddiadau llafar

Cyfrifoldebau deddfwriaethol a/neu gyfreithiol e.e. llwythau echel/teiars/crynswth, cerbydau tywys, hysbysiad yr heddlu a chyfyngiadau ffordd neu bont

Dulliau diagnosis:

• archwiliadau gweledol
• profion ymarferol a gweithredol
• cyfarpar diagnostig
• systemau rheoli a monitro electronig o bell
• adolygu data technegol

Perthynas rhwng echelau sydd yn cael eu gyrru a phŵer tyniannol e.e. echelau PTO sydd yn cael eu gyrru, gyriant tir, cymarebau rhyng-echel a chyfuniadau cywir teiars ar gyfer cerbydau gyriant 4 olwyn gydag olwynion gyriant o feintiau anghyfartal

Ynni wedi ei storio:

• sbringiau
• tyndra strap
• pwysedd hydrolig
• gollyngiad trydanol
• gollyngiad cronnwr

Mathau, adeiladwaith a chymwysiadau olwynion, traciau teiars a chymhorthion tyniannol e.e. maint, gradd plyg, mynegai llwyth, gradd cyflymder, cyfeiriadedd, pwysedd/tyndra, balastio, defnydd o diwbiau mewnol