Cynnal diogeledd ar gyfer ardal rheoli bywyd gwyllt

Mae’r safon hon yn ymwneud â chynnal diogeledd ar gyfer ardal rheoli bywyd gwyllt. 

Mae’r safon hon ar gyfer y rheiny sydd yn gweithio ym maes cadwraeth helfilod a gellir ei chymhwyso i unrhyw ardal rheoli bywyd gwyllt.

I fodloni’r safon hon byddwch yn gallu:

• lleihau cyfleoedd i dorri rheolau diogeledd

• gweithredu systemau gwyliadwriaeth i fonitro diogeledd

• gweithredu gweithdrefnau diogeledd 

• nodi bygythiadau neu ddigwyddiadau diogeledd

• gweithio gyda phobl eraill i ymdrin ag amheuaeth o ddigwyddiadau diogeledd.

Er mwyn i chi ddeall cynnwys y safon yn llawn, a’r gweithgareddau y mae’n eu disgrifio, mae’n bwysig eich bod yn gallu deall y termau a ddefnyddir yn y safon. Gweler yr Eirfa am rai diffiniadau ddylai eich helpu gyda hyn.

1. cyflawni’r gweithgareddau yn ddiogel, yn unol â’r gofynion iechyd a diogelwch perthnasol 2. cynnal gweithdrefnau diogeledd ar gyfer yr ardal rheoli bywyd gwyllt sydd yn cydymffurfio â’r ddeddfwriaeth, y codau ymarfer a'r gofynion sefydliadol perthnasol sy’n benodol i wlad 3. gweithredu systemau sydd yn sicrhau storio eitemau wedi eu rheoli yn ddiogel ac yn gyfreithlon, yn cynnwys arfau tanio, arfau, trapiau a maglau, cemegau a ddefnyddir i reoli plâu ac eitemau peryglus eraill 4. creu a chynnal log o’r trapiau a’r maglau, eu lleoliad, gwirio, ailosod a thynnu’n ôl o ran symud neu storio, yn cynnwys y defnydd o system adnabod systematig 5. cadw’r holl hysbysiadau a’r dyfeisiadau a ddefnyddir i reoli mynediad i’r ardal rheoli bywyd gwyllt mewn cyflwr gweithredol 6. rhoi gwybodaeth a chyngor cywir yn ymwneud ag ymholiadau gan y cyhoedd parthed gweithgareddau sydd yn digwydd yn yr ardal rheoli bywyd gwyllt 7. ymdrin yn gwrtais ag ymwelwyr, gwesteion a’r cyhoedd yn yr ardal rheoli bywyd gwyllt 8. cyfathrebu gyda chydweithwyr a chyrff eraill a chyflawni gwaith tîm effeithiol 9. parhau'n wyliadwrus yn ystod yr holl weithgareddau am arwyddion sydd yn dangos bygythiad neu ddigwyddiad diogeledd 10. defnyddio’r dulliau gwyliadwriaeth perthnasol i fonitro’r ardal rheoli bywyd gwyllt 11. monitro a dehongli arwyddion sydd yn dangos amheuaeth o ddigwyddiad diogeledd a chyflawni gwyliadwriaeth ychwanegol i gael tystiolaeth, yn unol â gweithdrefnau sefydliadol 12. gweithredu yn unol â natur y digwyddiad diogeledd heb roi eich hun ac eraill mewn perygl 13. ymdrin ag amheuaeth o ddigwyddiadau diogeledd mewn ffordd ddigynnwrf a chwrtais ond cadarn  14. atgyfeirio digwyddiadau sydd yn dod y tu hwnt i’ch maes cyfrifoldeb i berson priodol neu’r awdurdod perthnasol 15. cofnodi ac adrodd ar fanylion pob digwyddiad yn unol â gofynion eich sefydliad

1. y gofynion iechyd a diogelwch perthnasol mewn perthynas â chi eich hun, eich cydweithwyr a’r cyhoedd, yn cynnwys gweithio unigol
2. y gofynion cyfreithiol perthnasol sy’n rheoli diogeledd arfau tanio, arfau, trapiau a maglau, cemegau ac eitemau peryglus eraill
3. pwysigrwydd cadw cofnodion o drapiau a maglau a sut gellir gwneud hyn
4. pwysigrwydd cynnal diogeledd cyfarpar, da byw, anifeiliaid sy’n gweithio a helfilod
5. yr ardaloedd sydd fwyaf mewn perygl o ddigwyddiadau diogeledd yn yr ardal rheoli bywyd gwyllt
6. y cyfreithiau perthnasol sy’n benodol i wlad yn ymwneud â mynediad, tresmasu a photsio 
7. pwysigrwydd datblygu perthynas waith dda gyda defnyddwyr tir eraill, cymdogion a chyrff eraill er mwyn monitro a chynnal diogeledd
8. y defnydd o hysbysiadau a dyfeisiadau eraill wrth reoli mynediad at yr ardal rheoli bywyd gwyllt
9. sut i gyfathrebu’n llafar gyda phobl mewn ffordd briodol
10. sut i adnabod arwyddion sydd yn dangos mynediad diawdurdod
11. y dulliau a ddefnyddir gan ladron, potswyr a difrodwyr a’r arwyddion sydd yn dangos eu defnydd
12. effeithiau potsio a difrodi ar boblogaethau helfilod a gweithgareddau saethu
13. y cyfnodau o’r flwyddyn pan mae helfilod fwyaf agored i niwed
14. y mesurau y gellir eu defnyddio i reoli mynediad a phwysigrwydd eu cynnal mewn cyflwr gweithredol
15. y mathau o ddulliau gwyliadwriaeth a’r amser gorau i’w gwneud
16. sut i ymdrin ag amheuaeth o ddigwyddiadau diogeledd, yn cynnwys y rhesymau dros aros yn ddigynnwrf ac yn gwrtais ond yn gadarn
17. sut i ymdrin ag ymddygiad ymosodol a sarhaus
18. sut gall pellter a thir effeithio ar y dulliau a ddefnyddir i ymdrin â digwyddiadau diogeledd
19. terfynau eich awdurdod a phryd a sut i atgyfeirio digwyddiadau diogeledd at berson priodol neu’r awdurdodau perthnasol 
20. pam y mae’n bwysig cofnodi ac adrodd am yr holl amheuon o ddigwyddiadau o weithgaredd diawdurdod yn unol â gofynion sefydliadol

Gwybod sut i ymdrin â’r canlynol:

• gweithgaredd diawdurdod

• amheuaeth o botsio

• potsio

• ymwelwyr, gwesteion a’r cyhoedd

Helfilod – unrhyw rywogaeth ysglyfaeth cyfreithlon yn y wlad lle mae’r saethu’n digwydd. Mae’r cyfyngiadau cyfreithiol ar gyfer saethu “helfilod bach” yn wahanol ym mhob un o bedair gwlad y DU a dylid eu gwirio gyda’r awdurdod cenedlaethol perthnasol.

Ardal rheoli bywyd gwyllt – unrhyw ardal o dir a ddefnyddir i ddarparu gweithgareddau saethu helfilod

Mynediad – mynediad at dir, cyfleusterau neu adeiladau sydd yn ffurfio rhan o’r ystâd chwaraeon

Potsio – symud helfilod o’r gwyllt heb awdurdod

Y cyhoedd gallai gynnwys – beicwyr, cerddwyr, cerddwyr cŵn, gwersyllwyr gwyllt (Yr Alban), twristiaid

Monitro’r ardal rheoli bywyd gwyllt:

• adeiladau

• cyfarpar

• da byw

• anifeiliaid sy’n gweithio

• helfilod

• plâu ac ysglyfaethwyr

• mynediad

• tresmasu

• potsio

• difrodi

• amharu ar fywyd gwyllt

Awdurdod cenedlaethol sydd yn rheoli gweithgareddau saethu:

• Lloegr – DEFRA

• Gogledd Iwerddon – NI Environment Agency

• Yr Alban – NatureScot

• Cymru – Cyfoeth Naturiol Cymru

Cyrff eraill gallent gynnwys: timau troseddu gwledig yr heddlu, perchnogion tir lleol, ffermwyr

Dulliau gwyliadwriaeth gallent gynnwys:

• patrolau

• dronau

• delweddau thermol

• offer gweld yn y nos

• teledu cylch cyfyng

• camerâu llwybr 

• camerâu’r corff

• camerâu cerbydau

• ANPR (Adnabod rhif ceir yn awtomatig)