Cynnal diogelwch ar gyfer ardal rheoli bywyd gwyllt

Mae’r safon hon yn ymwneud â chynnal diogelwch ar gyfer ardal rheoli bywyd gwyllt.

Mae’r safon hon i’r bobl hynny sy’n gweithio ym maes cadwraeth anifeiliaid hela a gellir ei chymhwyso i unrhyw ardal rheoli bywyd gwyllt.

I fodloni’r safon hon, byddwch yn gallu:
·        lleihau cyfleoedd am dor-diogelwch
·        gweithredu systemau gwyliadwriaeth i fonitro diogelwch
·        gweithredu gweithdrefnau diogelwch
·        nodi amheuon o fygythiadau neu ddigwyddiadau diogelwch
·        gweithio gydag eraill i ddelio ag amheuon o ddigwyddiadau diogelwch.

Dylai’r holl staff dderbyn hyfforddiant a briffiau ar ddelio â risgiau diogelwch.

Er mwyn i chi ddeall cynnwys y safon, a’r gweithgareddau y mae’n eu disgrifio, yn llawn, mae’n bwysig eich bod yn gallu deall y termau a ddefnyddir yn y safon. Gweler yr Eirfa am rai diffiniadau a ddylai eich helpu gyda hyn.

1. cyflawni’r gweithgaredd yn ddiogel, yn unol â gofynion iechyd a diogelwch ac asesiadau risg perthnasol
2. cynnal mesurau diogelwch ataliol a chefnogol ar gyfer yr ardal rheoli bywyd gwyllt, sy’n cydymffurfio â deddfwriaeth berthnasol benodol i wlad, canllawiau’r sector a gofynion sefydliadol
3. gweithredu systemau sy’n sicrhau bod eitemau rheoledig, gan gynnwys arfau tanio, bwledi, trapiau a maglau, cemegau sy’n cael eu defnyddio i reoli plâu ac eitemau peryglus eraill, yn cael eu storio’n ddiogel ac yn gyfreithlon
4. creu a chynnal log o drapiau a maglau, cofnodi eu lleoliad, gwirio, ailosod a’u tynnu oddi yno i’w symud neu eu storio, gan gynnwys defnyddio system adnabod systematig
5. cynnal pob hysbysiad a’r holl fesurau a ddefnyddir i reoli mynediad i’r ardal rheoli bywyd gwyllt mewn cyflwr pwrpasol
6. rhoi gwybodaeth a chyngor cywir i ymholiadau gan y cyhoedd ynghylch gweithgareddau sy’n digwydd yn yr ardal rheoli bywyd gwyllt
7. delio’n gwrtais ag ymwelwyr, gwesteion a’r cyhoedd yn yr ardal rheoli bywyd gwyllt
8. cyfathrebu â chydweithwyr a chyrff eraill a chynnal gwaith tîm effeithiol
9. bod yn wyliadwrus yn ystod pob gweithgaredd gwaith am arwyddion o fygythiad neu ddigwyddiad diogelwch
10. defnyddio’r dulliau goruchwylio perthnasol i fonitro’r ardal rheoli bywyd gwyllt
11. monitro a dehongli arwyddion bod amheuaeth o ddigwyddiad diogelwch a chynnal goruchwyliaeth ychwanegol i gael tystiolaeth, yn unol â gweithdrefnau eich sefydliad
12. gweithredu yn unol â natur y digwyddiad diogelwch heb achosi risg i chi eich hun nac i bobl eraill
13. delio ag amheuon o ddigwyddiadau diogelwch yn ddigynnwrf ac yn gwrtais ond yn ddi-ildio, o fewn maes eich cyfrifoldeb
14. cyfeirio digwyddiadau diogelwch neu darfu gan brotestwyr/actifyddion at unigolyn priodol neu’n uniongyrchol at yr heddlu er mwyn ymchwilio iddynt, yn unol â therfynau eich awdurdod
15. cofnodi a rhoi gwybod am fanylion pob digwyddiad yn unol â gofynion eich sefydliad

1. y gofynion iechyd a diogelwch perthnasol yn gysylltiedig â chi eich hun, eich cydweithwyr a’r cyhoedd, gan gynnwys ar gyfer gweithio ar eich pen eich hun
2. y mesurau diogelwch ataliol a chefnogol y gellir eu rhoi ar waith
3. y gofynion cyfreithiol perthnasol sy’n rheoli diogelwch arfau tanio, bwledi, trapiau a maglau, cemegau ac eitemau peryglus eraill
4. pwysigrwydd cynnal cofnodion o drapiau a maglau a sut gellir gwneud hyn
5. pwysigrwydd cynnal diogelwch cyfarpar, da byw, anifeiliaid gweithio ac anifeiliaid hela
6. yr ardaloedd y mae’r risg fwyaf iddynt o ddigwyddiadau diogelwch yn yr ardal rheoli bywyd gwyllt ar adegau gwahanol o’r flwyddyn a phwysigrwydd cyfrif am hyn mewn mesurau diogelwch ac wrth baratoi
7. y deddfau penodol i wlad sy’n ymwneud â mynediad, tresmasu a herwhela, a chanllawiau perthnasol y sector
8. buddion datblygu perthnasoedd gwaith da gyda defnyddwyr tir eraill, cymdogion a chyrff eraill i fonitro a chynnal diogelwch
9. defnyddio hysbysiadau a mesurau eraill wrth reoli mynediad i’r ardal rheoli bywyd gwyllt a phwysigrwydd eu cynnal mewn cyflwr pwrpasol
10. sut i gyfathrebu ar lafar â phobl mewn modd priodol
11. sut i adnabod arwyddion o fynediad anawdurdodedig
12. y dulliau sy’n cael eu defnyddio gan ladron, potswyr a sabotwyr ac arwyddion o’u defnyddio
13. effeithiau herwhela a difrod ar boblogaethau anifeiliaid hela a gweithgareddau saethu
14. y cyfnodau o’r flwyddyn pan fydd anifeiliaid hela yn fwyaf agored i niwed
15. y mathau o ddulliau goruchwylio a phryd yw’r amser gorau i’w cyflawni
16. sut i ddelio ag amheuon o ddigwyddiadau diogelwch, gan gynnwys y rhesymau dros fod yn ddigynnwrf ac yn gwrtais, ond yn ddi-ildio
17. sut i ddelio ag ymddygiad ymosodol a sarhaus
18. sut gall pellter a thirwedd effeithio ar y dulliau sy’n cael eu defnyddio i ddelio â digwyddiadau diogelwch
19. cyfyngiadau eich awdurdod a phryd a sut i gyfeirio digwyddiadau diogelwch neu darfu gan brotestwyr/actifyddion at unigolion priodol neu at yr heddlu
20. pam mae’n bwysig cofnodi a rhoi gwybod yn gywir am bob amheuaeth o weithgarwch anawdurdodedig yn unol â gofynion eich sefydliad

Gwybod sut i ddelio â’r canlynol:

1. gweithgarwch anawdurdodedig
2. amheuon o herwhela
3. herwhela
4. ymwelwyr, gwesteion a’r cyhoedd

Mynediad – mynediad i dir, cyfleusterau neu adeiladau sy’n llunio rhan o’r ardal rheoli bywyd gwyllt.

Anifeiliaid hela – unrhyw rywogaeth prae cyfreithlon yn y wlad lle mae’r saethu’n digwydd. Mae’r cyfyngiadau cyfreithiol ar saethu anifeiliaid hela yn amrywio ym mhob un o bedair gwlad y DU a dylid gwirio hynny gyda’r awdurdod cenedlaethol perthnasol

Gallai’r cyhoedd gynnwys – beicwyr, cerddwyr, cerddwyr cŵn, gwersyllwyr gwyllt (yr Alban), twristiaid

Monitro’r ardal rheoli bywyd gwyllt:
·        adeiladau
·        cyfarpar
·        da byw
·        anifeiliaid gweithio
·        anifeiliaid hela
·        plâu ac ysglyfaethwyr
·        mynediad
·        tresmasu
·        herwhela
·        difrodi
·        tarfu ar fywyd gwyllt

Yr awdurdod cenedlaethol sy’n rheoli gweithgareddau saethu:
·        Lloegr – DEFRA
·        Gogledd Iwerddon – NI Environment Agency
·        Yr Alban – NatureScot
·        Cymru – Cyfoeth Naturiol Cymru
 
Gallai cyrff eraill gynnwys: timau troseddau gwledig yr heddlu, perchnogion tir lleol, ffermwyr

Herwhela – mynd ag anifeiliaid hela o’r gwyllt yn anawdurdodedig

Mesurau diogelwch ataliol a chefnogol y gallent gael eu rhoi ar waith:
·        Rhwystrau ffisegol
·        Diogelwch ffisegol effeithiol [cloi] pwyntiau mynediad a chyfarpar
·        Systemau goruchwylio
·        Systemau goruchwylio cudd
·        Cŵn ataliol
·        Gweithwyr diogelwch proffesiynol
 
Gallai canllawiau sector gynnwys:
·        Cod Ymarfer Saethu Da / The Code of Good Shooting Practice
·        Canllawiau Arfer Gorau’r Fenter Ceirw / Deer Initiative Best Practice Guides
·        Canllawiau Arfer Gorau Ceirw Gwyllt yr Alban / Scottish Wild Deer Best Practice Guides
·        Codau Ymarfer BASC

Gallai dulliau goruchwylio gynnwys:
·        patrolau
·        dronau
·        delweddu thermol
·        offer gweld yn y nos
·        teledu cylch cyfyng
·        camerâu llwybrau
·        camerâu sy’n cael eu gwisgo ar y corff
·        camerâu ar gerbydau
·        ANPR (Adnabod rhifau cerbydau yn awtomatig)

Ardal rheoli bywyd gwyllt – unrhyw ardal o dir sy’n cael ei defnyddio i ddarparu gweithgareddau saethu anifeiliaid hela