Cyfrannu at reoli llosgi rhagnodedig fel rhan o reoli llystyfiant

​Mae'r safon hon yn ymwneud â chyfrannu at reoli llosgi rhagnodedig fel rhan o reoli llystyfiant. Mae wedi ei datblygu er mwyn gallu ei chymhwyso i ardaloedd cynefin grug a gwair. Mae'r safon hon wedi ei hanelu at y rheiny sydd yn gweithio ym maes helgig, coedwigaeth, ffermio neu reoli gwarchodaeth, naill ai'n llawn amser neu'n rhan-amser.

Er mwyn bodloni'r safon hon byddwch yn gallu:

• cyfrannu at ddatblygu cynlluniau llosgi rhagnodedig
• trefnu'r gofynion ymarferol sy'n gysylltiedig â llosgi diogel
• rheoli gweithgareddau llosgi llystyfiant
• goruchwylio unigolion a thimau i gefnogi gweithgareddau llosgi
• adweithio'n briodol, o fewn gweithdrefnau sefydliadol, i ddigwyddiad o ddihangfa dân.

Er mwyn i chi ddeall cynnwys y safon hon yn llawn, a'r gweithgareddau y mae'n eu disgrifio, mae'n bwysig eich bod yn gallu deall y termau a ddefnyddir yn y safon. Gweler yr Eirfa am rai diffiniadau a ddylai eich helpu gyda hyn.

1. ​cyfrannu at sefydlu'r angen am losgi trwy asesu'r ardal losgi bosibl
2. cyfrannu at sefydlu'r cynllun llosgi rhagnodedig gan ystyried amcanion rheoli tir a ffactorau'r safle fydd yn effeithio ar ymddygiad y tân
3. sicrhau bod y cynllun llosgi arfaethedig yn dynodi'r holl ofynion llosgi ac yn cydymffurfio â chyfyngiadau cyfreithiol ac amgylcheddol perthnasol
4. cyfrannu at y gofynion gweithredol ac adnoddau i gefnogi'r gwaith o weithredu'r cynllun llosgi rhagnodedig
5. cyfrannu at sefydlu cynlluniau wrth gefn i reoli unrhyw wyro o'r cynllun llosgi rhagnodedig
6. cysylltu â phobl i gadarnhau'r cynllun llosgi rhagnodedig (e.e. cymdogion, asiantaethau)
7. defnyddio mapiau i roi a derbyn cyfeirnodau grid cywir, amcangyfrif pellterau a nodi nodweddion
8. defnyddio rhagolygon y tywydd i sefydlu a yw'r amodau yn ffafriol i'r llosgi a gynlluniwyd
9. sicrhau argaeledd adnoddau i gefnogi'r cynllun llosgi
10. trefnu'r gwaith o sefydlu bylchau a rheolyddion tân
11. gweithredu prawf llosgi i gadarnhau priodoldeb yr amodau llosgi ac i nodi unrhyw addasiadau sydd eu hangen i'r cynllun llosgi rhagnodedig
12. briffio pawb sy'n gysylltiedig am y cynllun llosgi a'r materion diogelwch cysylltiedig
13. goruchwylio cynnau'r llystyfiant o dan reolaeth, yn unol â phatrwm cynnau a nodwyd
14. rheoli'r cynllun llosgi yn unol â'r gofynion llosgi a gynlluniwyd
15. cymryd camau uniongyrchol i ymdrin ag unrhyw amrywiadau o'r gofynion llosgi a gynlluniwyd
16. cyfathrebu'n effeithiol gydag eraill trwy gydol y broses losgi, yn cynnwys y defnydd o radio lle y bo'n briodol
17. trefnu adnoddau i atal tanau a chyflawni'r cynllun llosgi a gynlluniwyd
18. gwerthuso ac adrodd ar effeithiolrwydd y cynllun llosgi.

1. ​y cyfyngiadau cyfreithiol sy'n rheoli llosgi llystyfiant
2. y peryglon sy'n gysylltiedig â gweithrediadau llosgi llystyfiant
3. y codau ymarfer perthnasol
4. cynllun tân y sefydliad yr ydych yn gweithio iddo a'i weithdrefnau gweithredu cysylltiedig
5. pwysigrwydd cynllunio llosgi
6. yr adnoddau a'r offer sy'n ofynnol i gefnogi gweithgareddau llosgi diogel
7. sut i asesu nodweddion cynefin grug a gwair mewn perthynas â chynllunio a rheoli llosgi
8. yr elfennau (gwres, tanwydd, ocsigen) sy'n ofynnol i'r tân fodoli
9. y ffactorau sy'n effeithio ar ymddygiad tân
10. mathau a llwythau tanwydd
11. sut gall y tywydd, tanwydd, agweddau a thirwedd effeithio ar ledaeniad, dwysedd a difrifoldeb tanau
12. yr offer a'r cyfarpar a ddefnyddir i reoli a diffodd tanau llystyfiant
13. effaith bosibl gweithgareddau llosgi rhagnodedig ar agweddau eraill ar yr amgylchedd naturiol yn cynnwys ansawdd dwr ac aer, cynefinoedd sensitif a rhywogaethau planhigion, a helgig a bywyd gwyllt eraill
14. pam y caiff llystyfiant ei losgi fel rhan o reoli cynefin a bywyd gwyllt
15. diben, adeiladwaith a gwerth bylchau tân
16. y gofynion iechyd a diogelwch sy'n gysylltiedig â llosgi llystyfiant
17. sgiliau darllen map ar gyfer mapiau Arolwg Ordnans graddfa 1:50,000
18. y defnydd o restrau gwirio, mapiau a diagramau fel offer rheoli pwysig
19. y wybodaeth sy'n ofynnol gan ystafelloedd rheoli'r gwasanaeth tân ac achub ac ar y safle
20. sut i weithredu a dadansoddi profion llosgi
21. sut y gall agwedd a thopograffeg effeithio ar ledaeniad, dwysedd a natur tanau
22. y ffordd y mae patrymau cynnau gwahanol yn gweithio a sut y gallant effeithio ar y llosgi
23. y gweithdrefnau i'w dilyn mewn argyfwng
24. y sylfaen cyfreithiol dros eich presenoldeb cyfreithlon ar y tir er mwyn cynnal llosgi rhagnodedig
25. y grwpiau tân a'u rôl yn rheoli argyfyngau.

Llosgi rhagnodedig – Tân wedi ei gynllunio o dan amodau amgylcheddol wedi eu pennu ymlaen llaw, o fewn ffiniau, i gyflawni amcanion rheoli adnoddau

*Agwedd * – Y cyfeiriad y mae goleddf yn wynebu.

Topograffeg  – Siâp y tir, yn arbennig ei oleddf a'i agwedd.

Tywydd tân – Amodau hinsawdd a ragfynegwyd yn cynnwys cyfnod y llosgi, yn arbennig gwynt, tymheredd yr aer a lleithder perthynol.

Tanwydd – Math, maint, trefniant, dosbarthiad a chynnwys gwlybaniaeth y llystyfiant. Gall hyn fod yn danwydd daear (mawn), arwyneb (grug a haenen o wasarn) neu awyr (coed).

Math o dân  –  Naill ai tân daear, tân arwyneb neu danau copa, tân arwyneb yw'r mwyaf cyffredin.

DDwysedd tân  -  Maint neu gyfradd yr egni sy'n cael ei ryddhau sydd yn teithio i fyny o'r tân.

Enbydrwydd y llosgi  – Maint y gwres a'r effaith ar lystyfiant a phriddoedd sydd o dan haenen gwasarn tân

Dihangfa dân  – Llosgi sydd y tu hwnt i'r tân a ragnodwyd, tân ffo neu dân gwyllt yn aml.

Tân gwyllt  – Tân nad yw'n cael ei reoli

Cynllun llosgi  – Y cynllun sydd wedi ei gymeradwyo ar gyfer llosgi rhagnodedig mewn ardal benodol

Codau ymarfer*  * – Dogfennau yn rhoi'r dulliau a ddatblygwyd i helpu i gydymffurfio â'r gweithredoedd a'r rheoliadau wrth gyflawni'r gwaith e.e. Côd Muirburn (Yr Alban), Côd Llosgi Grug a Gwair (Cymru a Lloegr)