Adnabod rhywogaethau
Trosolwg
Mae'r safon hon yn cynnwys adnabod rhywogaethau mewn amgylcheddau daearol, dŵr croyw a morol. Gellir ei gymhwyso i fflora a ffawna (yn cynnwys rhywogaethau wedi'u diogelu, rhai nad ydynt yn gynhenid a rhai gwenwynig) ac ar draws ystod eang o leoliadau. Mae adnabod rhywogaethau yn bwysig i gadwraeth bioamrywiaeth ac i gynhyrchu economaidd. Mae'r safon yn ategu'r rheiny ar gyfer arolygon.
Mae disgwyl i chi weithio mewn ffordd ddiogel ac effeithiol, gan gydnabod pryd mae angen cyngor neu wybodaeth bellach, a hefyd i gael y caniatâd, cydsyniadau neu'r trwyddedau angenrheidiol ar gyfer mynediad a gwaith rhywogaethau.
Mae'n rhaid i chi wneud eich gwaith mewn ffordd sydd yn rhoi cyfrif am ei effaith ar yr amgylchedd.
Mae'r safon ar gyfer ystod eang o staff, yn cynnwys rhodwyr, ciperiaid, ecolegwyr, tirlunwyr, cynnal a chadw tir, gweithwyr adeiladu, ffermwyr, tyfwyr, a chynghorwyr proffesiynol.
Meini prawf perfformiad
Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:
- paratoi'r offer a'r adnoddau sy'n ofynnol ar gyfer adnabod rhywogaethau amrywiol
- cadarnhau bod gennych fynediad at ffynonellau gwybodaeth perthnasol i gynorthwyo adnabod
- egluro unrhyw gyfyngiadau neu ddynodiadau perthnasol sydd wedi'u sefydlu ar y safle
- cadarnhau bod gennych unrhyw ganiatâd, cydsyniadau neu drwyddedau gofynnol
- defnyddio lleoliad daearyddol y safle i helpu i nodi rhywogaethau sy'n debygol o gael eu canfod, gan ystyried yr adeg o'r flwyddyn
- sefydlu'r defnydd presennol neu flaenorol o'r safle i helpu i nodi'r rhywogaethau sy'n debygol o gael eu canfod
- nodi'r mathau o gynefin i'ch helpu i nodi'r rhywogaethau sy'n debygol o gael eu canfod
- nodi rhywogaethau, traciau, llwybrau neu arwyddion dangosol
- ymdrin ag unrhyw rywogaeth yn ddiogel mewn ffordd briodol ac yn unol â'r gofynion deddfwriaethol perthnasol
- arsylwi'r mesurau bioddiogelwch angenrheidiol
- cofnodi manylion i gynorthwyo adnabod rhywogaethau e.e. ffotograffau, nodiadau, mesuriadau
- defnyddio ffynonellau gwybodaeth perthnasol i nodi ac enwi rhywogaethau
- cydnabod terfynau eich awdurod ac arbenigedd a chael cyngor neu gadarnhau lle y bo'n angenrheidiol
- gwneud gweithgareddau mewn ffordd sy'n amharu cyn lleied â phosibl ar y cynefin a'r amgylchedd cyfagos
- dilyn protocolau, codau ymddygiad a'r ddeddfwriaeth sy'n berthnasol i gasglu data bywyd gwyllt
- gwneud yr holl weithgareddau yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch perthnasol, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad
Gwybodaeth a Dealltwriaeth
You need to know and understand:
- yr offer a'r adnoddau sy'n ofynnol ar gyfer adnabod rhywogaethau
- y ffynonellau gwybodaeth posibl y gellir eu defnyddio i gynorthwyo adnabod a sut i ddefnyddio'r rhain
- goblygiadau cyfyngiadau neu ddynodiadau perthnasol i'r safle sydd ar waith
- pwysigrwydd cael y caniatâd, cydsyniadau neu'r trwyddedau perthnasol
- sut gall lleoliad daearyddol, amser o'r flwyddyn a defnydd presennol neu flaenorol o'r safle helpu i ddynodi'r rhywogaethau sy'n debygol o gael eu canfod
- y rhywogaethau sy'n debygol o gael eu canfod mewn mathau gwahanol o gynefin, eu traciau, llwybrau a'u harwyddion
- y peryglon sydd yn gysylltiedig ag ymdrin â rhywogaethau, arferion gwaith diogel ac unrhyw ofynion cyfreithiol
pwysigrwydd bioddiogelwch a mesurau bioddiogelwch priodol ar gyfer y safle
sut i gofnodi manylion perthnasol i gynorthwyo adnabod rhywogaethau
terfynau eich awdurdod a'ch arbenigedd a'r ffynonellau cymorth perthnasol
- y canfyddiadau y dylid adrodd yn eu cylch a'r ffordd orau o wneud hyn
- effaith bosibl eich gweithgareddau ar y cynefin a'r amgylchedd cyfagos a sut i leihau'r rhain
- y protocolau, y codau ymddygiad a'r ddeddfwriaeth sy'n berthnasol i gasglu data bywyd gwyllt
- eich cyfrifoldebau yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch, gofynion asesu risg, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad
Cwmpas/ystod
Cwmpas Perfformiad
Gwybodaeth Cwmpas
Gwerthoedd
Ymddygiadau
Sgiliau
Geirfa
Traciau, Llwybrau ac Arwyddion
- Defnyddir traciau, llwybrau ac arwyddion yn gyffredin i nodi neu gadarnhau presenoldeb anifeiliaid, yn arbennig mamaliaid, yn absenoldeb eu gweld yn gorfforol. Maent yn cynnwys olion traed, rhedfeydd, amharu ar gynefin, lloches (e.e. tyllau), anifeiliaid marw (yn cynnwys prae), synau, arogl, carthion a gweddillion ysgerbydol a'u ffynonellau (e.e. peledu tylluanod)
Mae'r rhywogaethau amrywiol yn cynnwys:
- algâu
- ffwng
- planhigion, yn amrywio o fwsog "gradd is" a llysiau'r afu i borfeydd a choed
- anifeiliaid di-asgwrn-cefn
- ymlusgiaid ac amffibiaid
- pysgod (morol, dŵr croyw a molysgiaid)
- adar
- anifeiliaid ag asgwrn cefn, yn cynnwys mamaliaid
- rhywogaethau wedi'u diogelu
- rhywogaethau ymledol nad ydynt yn gynhenid
- chwyn gwenwynig