Cynnal arolygon maes

​

Mae'r safon hon yn cynnwys cynnal arolygon maes yn unol â chynllun arolwg. Gallai hefyd fod yn berthnasol i gynnal gwyliadwriaeth a monitro a gallai fod yn rhan o asesiad ehangach.

Gall arolygon maes fod ar y pynciau canlynol: tirlun a nodweddion morol; fflora a ffawna, yn cynnwys asesu poblogaeth rhywogaethau; math a chyflwr cynefin ac effaith bodau dynol ar yr amgylchedd. Bydd y rhan fwyaf o arolygon yn cynnwys ffynonellau data sylfaenol ac eilaidd.

Mae'n rhaid i chi sicrhau eich bod yn cael y caniatâd, cydsyniadau a'r trwyddedau gofynnol cyn cynnal arolygon.

Mae'n rhaid i chi wneud eich gwaith mewn ffordd sydd yn ystyried ei effaith ar yr amgylchedd.

Mae'r safon hon yn addas ar gyfer pob aelod o staff cadwraeth amgylcheddol sydd yn agos gysylltiedig â gwaith arolygu ac sy'n gyfrifol am gasglu a chofnodi data o arolygon maes.

1. egluro diben, cwmpas ac amcanion yr arolwg, y gwyliadwriaeth neu'r monitro a'r fanyleb ar gyfer casglu a chofnodi data
2. egluro eich rôl a'ch cyfrifoldebau yn yr arolwg a'ch perthynas ag eraill
3. egluro unrhyw gyfyngiadau neu ddynodiadau perthasol i'r safle sydd wedi'u sefydlu
4. cadarnhau eich bod wedi cael unrhyw ganiatâd, cydsyniadau neu drwyddedau penodol ar gyfer mynediad i'r safle a gwaith casglu data maes ar rywogaethau
5. defnyddio offer a deunyddiau arolygu yn ofalus ac yn gywir wrth gynnal arolygon maes
6. gwneud yr holl waith arolygu yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch perthnasol, â'r gofynion asesu risg, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad

7. arsylwi mesurau bioddiogelwch tra'n cynnal arolygon maes

8. cynnal arolygon maes trwy gymhwyso'r technegau arolygu penodedig a sicrhau bod y data'n gywir i'r lefel sy'n ofynnol yn ôl manylebau'r arolwg

9. cadarnhau bod y data sy'n cael ei gasglu yn bodloni â'r gofynion manyleb yr arolwg a'i fod yn ddilys, yn ddibynadwy ac yn ddigonol
10. gweithredu'n brydlon yn unol â chynllun yr arolwg, lle na ellir cael data
11. cymryd y camau gofynnol pan fydd rhywogaethau wedi'u diogelu neu ymledol, nad ydynt yn gynhenid yn cael eu nodi

12. gofalu nad yw effeithiau eich gwaith a mynediad yn cael effaith niweidiol ar safle'r arolwg

13. adfer y safle i'r cyflwr gofynnol, sydd yn cyd-fynd â'r ardal gyfagos

14. cyfathrebu gyda phartïon â diddordeb a'u hannog i ofyn cwestiynau neu gael esboniadau, a rhoi'r wybodaeth iddynt
15. cofnodi holl ddata'r arolwg maes yn llawn, ar y fformat a nodir, ac adrodd o fewn y graddfeydd amser gofynnol yn unol â chynllun yr arolwg
16. gwneud eich gwaith yn unol â'r ddeddfwriaeth genedlaethol berthnasol, rheoliadau lleol, canllawiau, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad

1. diben, cwmpas ac amcanion yr arolwg, gwyliadwriaeth neu'r monitro a'r gofynion ac gyfer casglu a chofnodi data
2. eich cyfrifoldebau yn unol â gweithgaredd yr arolwg

3. goblygiadau cyfyngiadau neu ddynodiadau perthnasol i'r safle sydd wedi'u sefydlu

4. pwysigrwydd cael y caniatâd, cydsyniadau neu'r trwyddedau perthnasol ar gyfer mynediad i'r safle a chasglu data am rywogaethau

5. pwysigrwydd rhoi prawf o awdurdod wrth gynnal arolwg maes
6. pwysigrwydd yswiriant indemnedd proffesiynol ac atebolrwydd cyhoeddus
7. yr offer a'r deunyddiau sy'n ofynnol ar gyfer yr arolwg, sut i'w defnyddio'n ddiogel ac yn gywir ac unrhyw rwystrau neu gyfyngiadau â'r ddeddfwriaethol perthnasol
8. y math o ddillad a chyfarpar diogelu personol (PPE) sydd yn addas ar gyfer y gweithgaredd
9. eich cyfrifoldebau yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch perthnasol, â'r gofynion asesu risg, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad, yn cynnwys â'r ddeddfwriaeth bywyd gwyllt a mynediad
10. pwysigrwydd bioddiogelwch a'r mesurau bioddiogelwch gofynnol ar gyfer y safle
11. perthnasedd nodweddion tirwedd, fflora a ffawna, mathau gwahanol o gynefin ac effaith bodau dynol ar yr amgylchedd, yn unol â chynllun yr arolwg
12. pam mae methodolegau arolygu gwahanol yn cael eu defnyddio ar achlysuron gwahanol ac mewn safleoedd gwahanol a pham dylid eu gweithredu fel y nodir
13. yr ystod o dechnegau arolwg maes sydd ar gael, eu manteision a'u hanfanteision ac egwyddorion eu defnydd
14. ystyr data dilys a dibynadwy o ffynonellau posibl gwallau a bias wrth gasglu data
15. y math o ddata allai fod yn berthnasol i'r arolwg ond sydd heb ei gynnwys yn y manylebau

16. y camau i'w cymryd lle na ellir cael data

17. y camau i'w cymryd pan fydd rhywogaethau wedi'u diogelu neu ymledol nad ydynt yn gynhenid yn cael eu nodi, y gofynion sefydliadol a chyfreithiol ar gyfer hyn a chanlyniadau posibl peidio â gweithredu

18. y ffyrdd y gallai cynnal arolygon maes effeithio ar gynefin, bywyd gwyllt neu dirwedd a sut i leihau hyn

19. y camau i'w cymryd os bydd niwed damweiniol neu amharu yn digwydd i gynefin, bywyd gwyll neu'r dirwedd

20. pwysigrwydd dilysu a chadarnhau adnabod rhywogaethau

21. pwysigrwydd cyfathrebu gyda phartïon â diddordeb a rhoi'r wybodaeth iddynt wrth gynnal arolygon maes
22. terfynau eich arbenigedd a ble i gael cyngor
23. fformat a'r graddfeydd amser ar gyfer cofnodi data
24. y ddeddfwriaeth genedlaethol berthnasol, rheoliadau lleol, canllawiau, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad

Gallai y dulliau casglu data gynnwys rhai: ysgrifenedig, llafar, clywedol, electronig, gweledol.

Enghreifftiau o arolygon maes:

Mae'r term "arolwg" yn agored i ddehongliad eang oherwydd ystod eang arolygon, yn cynnwys rhai ffisegol, biolegol a diwylliannol, sy'n cael eu gwneud mewn cyd-destunau gwahanol, gan ddefnyddio ystod o dechnegau. Mae'r rhestr ganlynol wrth roi'r canllaw i themâu arolygon ac isafswm y cymhlethdod fyddai'n briodol:

• arolygon bioamrywiaeth: presenoldeb neu helaethrwydd neu ddosbarthiad rhywogaeth benodol o blanhigyn neu anifail. Asesu poblogaeth rhywogaeth. Gweithio gyda mynegeion amrywiaeth.
• arolygon yn defnyddio systemau dosbarthu safonol a ddefnyddir mewn cadwraeth: er enghraifft, arolwg cynefin Cyfnod 1 Cyngor Cadwraeth Natur sy'n defnyddio adnabod y grwpiau o rywogaethau planhigion i alluogi dosbarthu cynefin daearol, fel mapio a chyfrif rhywogaethau dynodol ar gyfer coetir hynafol.
• arolygon pobl: er enghraifft, cyfrif nifer yr ymwelwyr sy'n defnyddio hawl tramwy neu lwybrau mynediad wedi'u hyrwyddo, traeth; cynnal cyfweliadau ymwelwyr neu werthuso cefnogaeth leol tuag at brosiect.
• arolygon o effaith ffermio/pysgota/gweithgareddau twristiaeth: fel mynegai pori ar rostir, niwed a achosir i dwyni arfordirol gan ymwelwyr, effeithiolrwydd "maglau beiciau modur" ar lwybr marchogaeth neu ddinistrio gwelyau morwellt wrth angori cychod.
• arolygon cynefin: sef amgylchedd ffisegol unrhyw gymuned, yn cynnwys ffactorau fel llystyfiant, daeareg, geomorffoleg, priddoedd, gwaddodion, topograffeg, tymheredd, gwynt, glaw, llif glaw, ansawdd dŵr, llanw a thonnau.
• arolygon halogi'r amgylchedd naturiol o ganlyniad i lygredd: gallai archwiliadau edrych ar raddau a dwysedd y newid cemegol i'r cynefin a'r effeithiau biolegol cysylltiedig.
• arolygon o statws yr ymdrech gadwriaethol: gallai enghreifftiau gynnwys mapio rhwydweithiau mynediad, cyflwr rhwydwaith llwybr troed a strwythurau ategol (arwyddion, rheiliau llaw, pwyntiau mynediad), nodweddion archeolegol neu lefel yr erydiad i lannau afonydd, twyni tywod a blaen traethau.
• arolygon o effeithiau newid hinsawdd: gallai gynnwys effeithiau ar fioamrywiaeth, amaethyddiaeth, y tywydd, lefelau dŵr, cynnydd tuag at dargedau newid hinsawdd.

Partïon â diddordeb:

• y rheiny sydd yn uniongyrchol gysylltiedig
• y rheiny sydd wedi'u heffeithio gan, neu â diddordeb yn, y safle

Mae canllawiau cenedlaethol a'r diwydiant ar gyfer arolygon yn cynnwys:
**Arolwg Cynefin Cyfnod Un Dosbarthiad Llystyfiant Cenedlaethol (NVC); arolygon Adar Bridio ac Adar Gwlypdir Ymddiriedolaeth Adareg Prydain; Canllawiau Arolygu Ystlumod; Cynllun Monitro Pili Palod y DU; Coridor Afonydd Asiantaeth yr Amgylchedd neu arolygon rhynglanw y Cyd-bwyllgor Cadwraeth Natur.

Ffynonellau data:

• sylfaenol
• eilaidd

Gallai arolygon gynnwys: **

• gweithgaredd untro i gasglu data at ddiben wedi'i ragnodi e.e. arolwg llinell sylfaen
• gwyliadwriaeth: ailadrodd arolwg gan ddatblygu darlun sydd yn gallu canfod newid ond nad yw'n ysgogi gweithredu
• monitro: ailadrodd arsylwadau gan ddatblygu darlun sydd yn gallu canfod newid ac ysgogi gweithredu

Gallai technegau gynnwys:

• mapio/lluniau o'r awyr

• defnydd o gamerâu, dronau, GPS, olrhain radar, telemetreg clywedol a thechnoleg arall

• cyfrif ac amcangyfrif

• defnydd o wyddor dinasyddion

• samplu

• tagio

• maglu

Mathau o ddata:

• ansoddol
• meintiol