Cynllunio a rhoi rhaglenni hyfforddiant ar waith ar gyfer cŵn

​

Mae'r safon hon yn ymwneud â chynllunio a rhoi rhaglenni hyfforddiant ar waith ar gyfer cŵn. Mae'r pwyslais ar gyfer y safon hon ar hyfforddi cŵn yn hytrach na hyfforddi'r perchennog/triniwr.

Byddai hyn yn cynnwys hyfforddi cŵn sydd yn anifeiliaid anwes/cydymaith, yn ogystal â chŵn gwaith (e.e. cŵn tywys, cŵn defaid, cŵn chwilio ac achub, cŵn ar gyfer pobl anabl/cymorth), am gyfnod sefydlog i ffwrdd o'r amgylchedd naturiol â'r triniwr ac os nad yw'r hyfforddwr yn berchen ar y ci.

Bydd angen i ddefnyddwyr y safon hon gadarnhau bod arferion hyfforddiant yn adlewyrchu gwybodaeth bresennol, technegau hyfforddi perthnasol, polisïau a gweithdrefnau. Byddant yn gweithio o fewn terfynau eu hawdurdod, achrediad, cymhwyster ac arbenigedd yr hyfforddiant, ac yn meddu ar wybodaeth a phrofiad datblygedig o hyfforddi cŵn, gyda chymorth astudiaethau perthnasol sydd yn benodol i deulu'r ci, sydd yn drugarog ac yn seiliedig ar dystiolaeth.

Mae bodloni'r cyfrifoldebau cyfreithiol perthnasol ar gyfer dyletswydd gofal yn unol â'r ddeddfwriaeth gyfredol iechyd a lles anifeiliaid yn hynod o bwysig.

Mae'r safon hon yn addas ar gyfer hyfforddwyr cŵn profiadol sydd wedi cael hyfforddiant addas sydd yn gyfrifol am gynllunio a rhoi rhaglenni hyfforddiant ar waith ar gyfer cŵn.

Mae hyfforddi ci a pherchennog/triniwr wedi ei gynnwys yn LANCTB4 Cynllunio a rhoi rhaglenni hyfforddiant ar waith ar gyfer cŵn a thrinwyr.

1. gwneud eich gwaith yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch perthnasol, codau ymarfer cysylltiedig a pholisïau sefydliadol

2. cydymffurfio â'r ddeddfwriaeth berthnasol iechyd a lles anifeiliaid ac yn ymwneud ag anifeiliaid, polisïau lleol a chodau ymarfer cysylltiedig yn ymwneud â chŵn

3. asesu a darparu ar gyfer anghenion iechyd a lles y ci
4. cynnal hylendid a bioddiogelwch yn unol â chyfarwyddiadau'r gweithle, polisi sefydliadol â'r ddeddfwriaeth berthnasol
5. cadarnhau a chytuno ar y diben y mae'r ci yn cael ei hyfforddi ar ei gyfer a chanlyniadau dymunol yr hyfforddiant gyda'r rheiny sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith, neu wedi eu heffeithio ganddo
6. asesu addasrwydd y ci perthnasol i wneud yr hyfforddiant, yn seiliedig ar wybodaeth o ystod o ffynonellau perthnasol
7. asesu cyflwr corfforol ac emosiynol y ci, gan ystyried cyfnod bywyd y ci (h.y. ci bach, ifanc, oedolyn, hŷn), cyn ac yn ystod yr hyfforddiant, gan gydnabod arwyddion straen, gorbryder, ofnau, ffobiâu, atgasedd, ymosodedd, poen, gwrthdaro ac osgoi, ac ymateb yn unol â hynny
8. asesu anghenion hyfforddiant y ci a chynllunio rhaglen wedi ei strwythuro o hyfforddiant, gan gymhwyso egwyddorion damcaniaeth ddysgu a chadarnhau bod gweithgareddau yn cael eu cynllunio'n drwyadl ar gyfer yr hyfforddwr â'r ci a bod adolygiad a datblygiad pellach yn cael ei gynnwys yn y cynllun
9. dewis y dulliau â'r adnoddau hyfforddi gofynnol, ar gyfer y ci penodol â'r canlyniad hyfforddi dymunol, gan roi ystyriaeth ddyledus i dystiolaeth wyddonol gyfredol, profiad blaenorol, arferion trugarog â'r ddeddfwriaeth berthnasol
10. dewis lleoliad addas i wneud yr hyfforddiant
11. cynnal asesiad risg cyn ac yn ystod yr hyfforddiant, gan gynnal iechyd a lles cŵn, unrhyw anifeiliaid eraill a phawb sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith neu wedi eu heffeithio ganddo
12. trafod a rhyngweithio gyda'r ci mewn ffordd sydd yn galluogi hyfforddiant i gael ei wneud yn ddiogel ac osgoi creu ymddygiad a allai achosi pryderon o ran lles
13. cadarnhau bod adnoddau'n cael eu defnyddio yn ddiogel i gyflawni nodau hyfforddiant a diogelu lles y ci
14. cefnogi datblygiad y ci a'u hysgogi i gyflawni'r rhaglen hyfforddiant ddymunol 
15. cydnabod bod gan gŵn arddulliau dysgu gwahanol ac addasu'r hyfforddiant yn unol â hynny gan roi sylw dyledus i nodweddion a symbylwyr ysgogiadol sy'n benodol i frîd
16. monitro cynnydd y ci tuag at gyflawni'r rhaglen hyfforddiant
17. nodi rhesymau pam nad yw'r ci yn perfformio'n dda, ac addasu'r dulliau hyfforddi neu'r canlyniad dymunol lle bo angen
18. monitro effaith yr hyfforddiant ar iechyd a lles y ci a chydnabod a yw'r rhaglen hyfforddiant neu'r dasg benodol yn debygol o fod yn niweidiol yn y tymor byr neu'r hirdymor
19. cydnabod pan nad yw'r ci yn gallu cyflawni'r canlyniad hyfforddi a chymryd y camau gofynnol
20. cydnabod eich cyfyngiadau eich hun a chael cyngor proffesiynol lle bo angen e.e. uwch hyfforddwr, ymddygiadwr teulu'r ci, neu lawfeddyg milfeddygol
21. parhau i gyfathrebu gyda chydweithwyr a phawb sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith, neu wedi eu heffeithio ganddo
22. cadarnhau bod cofnodion yn cael eu cadw a'u storio fel sydd yn ofynnol gan y ddeddfwriaeth berthnasol a pholisi sefydliadol
23. gweithio'n broffesiynol ac yn foesegol ac o fewn terfynau eich awdurdod, arbenigedd, cymhwysedd a'ch profiad

1. ​eich cyfrifoldebau yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch perthnasol, codau ymarfer cysylltiedig a pholisïau sefydliadol
2. eich cyfrifoldebau yn unol â'r ddeddfwriaeth iechyd a lles anifeiliaid perthnasol, â'r ddeddfwriaeth sydd yn benodol i gŵn, polisïau lleol a chodau ymarfer cysylltiedig, a chyfyngiadau cyfreithiol y Ddeddf Llawfeddygon Milfeddygol bresennol yn ymwneud â diagnosis a thrin clefydau neu anaf
3. y ffordd y gall anghenion lles y cŵn yr ydych yn ymgysylltu â nhw gael eu hasesu a'u trin cyn ac yn ystod hyfforddiant
4. diben hyfforddi'r ci a chanlyniad dymunol yr hyfforddiant
5. sut i gael a dehongli gwybodaeth am y ci ac unrhyw ffactorau a allai effeithio ar ddyluniad rhaglen hyfforddiant
6. beth i'w ystyried wrth asesu addasrwydd y ci i wneud yr hyfforddiant yn cynnwys ei anghenion, doniau, galluogrwydd, diddordebau a'i hyder
7. pwysigrwydd arsylwi ac asesu cyflwr y ci cyn ac yn ystod gweithgareddau hyfforddi a chymryd camau gofynnol fel y bo angen
8. anatomeg a ffisioleg gweithredol ci a sut i asesu effeithiau tymor byr a hirdymor posibl yr hyfforddiant ar iechyd a lles y ci, yn ffisiolegol ac yn seicolegol
9. sut mae cŵn yn dysgu'r ffactorau corfforol, seicolegol ac amgylcheddol sydd yn effeithio ar ddysgu, yn cynnwys ffordd o fyw y ci yn eu hamgylchedd arferol
10. yr egwyddorion â'r technegau a ddefnyddir wrth hyfforddi cŵn, â'r sgiliau sydd yn berthnasol i nodau dymunol neu'r hyfforddiant i gael ei gyflawni
11. sut i gynllunio a gweithredu rhaglen wedi ei strwythuro o hyfforddiant i gyflawni amcanion
12. y dulliau gwahanol a ddefnyddir i hyfforddi cŵn a beth i'w ystyried wrth ddewis y dull mwyaf perthnasol o hyfforddiant ar gyfer ci penodol neu ganlyniad hyfforddi dymunol e.e. tystiolaeth wyddonol bresennol, profiad blaenorol, arferion trugarog, neu ddeddfwriaeth berthnasol
13. y defnydd cywir â'r camddefnydd posibl o gyfarpar hyfforddiant sydd ar gael â'r effaith ffisiolegol a seicolegol ar y ci a'i iechyd a'i les
14. canlyniadau cyfreithiol, lles a moesegol perthnasol y math o hyfforddiant a ddefnyddir, goblygiadau peidio â hyfforddi mewn ffordd addas, a chanlyniadau caniatáu ci i fod allan o reolaeth 
15. y defnydd o atgyfnerthu cadarnhaol a negyddol ac effeithiau'r ymagweddau hyn ar ymddygiad, iechyd a lles cŵn
16. sut i roi mesurau iechyd a diogelwch ar waith i sicrhau bod system hyfforddiant ddiogel ar waith ac yn cael ei dilyn yn ystod hyfforddiant, yn cynnwys mesurau sydd yn ofynnol i atal anaf i'r rheiny nad ydynt yn gysylltiedig â'r sesiwn hyfforddiant
17. sut i adnabod, gwerthuso a mynd i'r afael ag ymddygiad trwy gydol yr hyfforddiant yn cynnwys straen, gorbryder, ffobiâu, atgasedd, ymosodedd, poen, gwrthdaro ac osgoi
18. sut i wirio bod lles y ci yn cael ei gynnal drwy'r amser ac nad yw eich ymddygiad yn achosi adweithiau niweidiol, ofn neu drallod
19. elfennau sylfaenol gofal a rheolaeth cŵn yn yr amgylchedd hyfforddi
20. y ffactorau a allai effeithio ar gynnydd a llwyddiant hyfforddiant a phwysigrwydd monitro a gwerthuso ei gynnydd, yr effaith y mae'n ei gael ar y ci, a phryd i ddiwygio'r rhaglen hyfforddiant
21. sut i adnabod terfynau cymhwyso hyfforddiant i gyflawni llwyddiant a phryd nad yw'r hyfforddiant yn addas ar gyfer y ci
22. pwysigrwydd parhau i gyfathrebu gyda'r rheiny sydd yn gysylltiedig â'r rhaglen hyfforddiant, neu wedi eu heffeithio ganddi
23. pwysigrwydd cael cyngor ac arweiniad gan weithwyr proffesiynol mwy profiadol, ble i gael cyngor ac arweiniad proffesiynol a phryd dylid atgyfeirio ci at lawfeddyg milfeddygol neu weithiwr proffesiynol arall
24. pwysigrwydd a pherthnasedd cadw cofnodion hyfforddiant, trin a storio data yn ddiogel, pwysigrwydd cyfrinachedd a deddfwriaeth diogelu data cyfredol
25. pwysigrwydd diogelwch yswiriant priodol, yn cynnwys indemnedd proffesiynol

​

asesu'r wybodaeth ganlynol am y ci wrth ystyried yr addasrwydd ar gyfer yr hyfforddiant arfaethedig:

1. hanes bywyd

2. cyflwr a galluogrwydd corfforol

3. oed a chyfnod datblygiad
4. iechyd a hanes meddygol
5. deiet
6. statws atgenhedlol
7. cyfnod hormonaidd
8. lefel hyfforddiant presennol
9. natur/priodweddau/nodweddion
10. brîd a rhieni
11. symblywyr ysgogiadol ac effeithiau
12. amgylchedd – byw, gweithio, hyfforddiant neu ddysgu
13. deddfwriaeth

​

• adlewyrchu ar eich perfformiad eich hun yn y sesiwn hyfforddiant
• adlewyrchu ar brofiadau hyfforddiant yn y gorffennol
• aros yn ddigyffro ac yn hyderus, ymateb yn rhesymegol ac yn bendant mewn sefyllfaoedd anodd
• ymateb i heriau yn rhesymol, gan ystyried emosiynau'r ci
• rheoli amwysedd ac ymdrin ag ansicrwydd a rhwystredigaeth wrth weithio gyda'r ci
• rheoli pwysau gwrthgyferbyniol a thensiwn wrth hyfforddi'r ci
• ymwrthod ag unrhyw bwysau i wneud penderfyniadau cyflym pan mae angen ystyriaeth lawn
• cadw ffocws a rheolaeth dros bob sefyllfa wrth hyfforddi

​

Cŵn – pob ci sydd wedi ei ddofi yn cynnwys cŵn gwaith

Gallai ffynonellau gwybodaeth gynnwys:

• y cleient
• trydydd parti (e.e. llawfeddyg milfeddygol)
• arsylwi
• cofnodion

Amcanion SMART:

• Penodol (Specific) – A yw'r amcan wedi ei ddiffinio'n dda ac yn glir? A yw'n nodi yn union beth sydd i gael ei gyflawni?
• Mesuradwy – Sut byddaf yn gwybod pan mae amcan wedi cael ei gyflawni? Sut olwg fydd ar lwyddiant?
• Cyraeddadwy (Achievable) – A yw'r amcan yn gyraeddadwy o ystyried galluedd y ci?
• Realistig – All y canlyniad gael ei gyflawni gyda'r adnoddau, gwybodaeth â'r amser sydd ar gael?
• Targedu – A yw'r amcan yn targedu maes penodol ar gyfer gwella?

Asesiad risg deinamig – y broses barhaus o nodi peryglon, asesu risg, gweithredu i ddileu neu leihau risg, monitro ac adolygu

Atgyfeirio – yn cynnwys atgyfeirio ffurfiol neu anffurfiol at gorff, unigolyn neu sefydliad proffesiynol

Anatomeg a ffisioleg gweithredol i gynnwys:

• ysgerbydol

• fertebrol

• systemau nerfol ac endocrin

​

LANCTB1 – Arsylwi, asesu ac ymateb i ymddygiad cŵn

LANCTB2 – Trafod a rheoli cŵn

LANCTB4 – Cynllunio a gweithredu rhaglenni hyfforddiant ar gyfer cŵn a thrinwyr

LANCTB5 – Cynllunio a gweithredu rhaglenni i fynd i'r afael ag ymddygiad annymunol mewn cŵn