Yn ol

Gwerthuso a chaffael tyddyn

URN: LANCSH2
Sectorau Busnes (Suites): Crofftio a Chadw Tyddyn
Datblygwyd gan: Lantra
Cymeradwy ar: 30 Maw 2022

Trosolwg

​

Mae tyddynnod yn y DU fel arfer yn cael eu hystyried fel cael darn o dir sydd yn llai na 50 erw (20 hectar). Y defnydd cyffredin o dyddynnod yw ar gyfer cnydau cymysg, anifeiliaid a rheoli coetir.

Unwaith y byddwch wedi penderfynu ar weithgaredd dewisol eich tyddyn, bydd angen i chi ddod o hyd i eiddo priodol. Mae cnydau ac anifeiliaid penodol angen neu’n ffynnu mewn lleoliadau penodol, ac ar briddoedd penodol, felly mae’n bwysig bod y lleoliad a’r gweithgaredd yn cyd-fynd, er mwyn i’r fenter fod yn llwyddiannus.

Yr hyn y mae dewis tyddyn yn ei olygu:
• Sefydlu maint ac ansawdd y tir sydd ei angen
• Ystyried y lleoliad daearyddol, hinsawdd, uchder, hygyrchedd ac agosrwydd at farchnadoedd posibl
• Ystyriaeth o’r adeiladau sydd eu hangen gan y fenter gyfan – yn cynnwys y llety byw a gweithio (os oes angen hyn)
• Ystyriaeth o gyfyngiadau ariannol, yn dibynnu ar y graddau bydd y fenter yn cefnogi prynu a chynnal a chadw’r eiddo.

Mae’r safon hon ar gyfer unrhyw un sydd eisiau caffael tyddyn.

Meini prawf perfformiad

Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:

​

  1. penderfynu ar eich gofynion ar gyfer sefydlu tyddyn
  2. gwerthuso tir presennol neu ymchwilio i eiddo a chyfleoedd addas 

  3. archwilio eiddo posibl am unrhyw broblemau o ran eu lleoliad, fel llifogydd, mynediad, argaeledd cyfleustodau ac amwynderau, cyflwr a chost unrhyw atgyweiriadau neu welliannau

  4. ymchwilio a fydd angen unrhyw newidiadau i eiddo presennol i ddarparu ar gyfer eich gweithgareddau, a’r gost, gofynion cyfreithiol a’r caniatâd sydd ei angen

  5. pennu’r galw yn y farchnad am unrhyw gynnyrch neu wasanaethau, lleoliad siopau/marchnadoedd, a sut byddwch yn cyflenwi eich cwsmeriaid 
  6. canfod amrywiadau mewn poblogaeth dymhorol a allai effeithio ar eich busnes
  7. gwirio a oes unrhyw gyfyngiadau i ddefnyddio’r tir neu’r eiddo
  8. pennu’r gofynion llafur i redeg tyddyn, a fydd angen i chi gyflogi rhywun a goblygiadau hyn
  9. cyfrifo cost dechrau a gweithredu’r fenter
  10. archwilio cyfleoedd ar gyfer grantiau, cymorthdaliadau neu fathau eraill o gyllid neu gymorth 
  11. cael cyngor arbenigol pan fo angen

Gwybodaeth a Dealltwriaeth

You need to know and understand:

​

  1. ble i ganfod am argaeledd tyddynnod sydd ar werth neu ar brydles
  2. addasrwydd a chyflwr y mynediad, i ac o amgylch yr eiddo 
  3. yr angen am ffiniau/gwrychoedd/ffensys arbennig a goblygiadau cost a chynnal y rhain
  4. cyflwr adeiladau a goblygiadau cost cynnal a chadw ac atgyweirio
  5. cost, goblygiadau cyfreithiol a’r caniatâd sydd ei angen am unrhyw newidiadau i’r tyddyn presennol, a’r gofynion ar gyfer caniatâd cynllunio awdurdod lleol
  6. argaeledd cyfleustodau cyhoeddus a phrif gyflenwadau, yn cynnwys band eang, goblygiadau hyn a’r cyfleoedd ar gyfer cynhyrchu ynni adnewyddadwy
  7. argaeledd cyflenwad dŵr ac o ble mae’n dod – dinesig, preifat neu wedi ei rannu, a’r ffordd y mae dŵr yn cael ei gyflenwi i’r man lle’r ydych ei angen, a allai fod mewn caeau neu ysguborau
  8. argaeledd ysgolion, siopau, meddygon, gwasanaethau eraill neu ddarpariaeth gymdeithasol yn yr ardal
  9. argaeledd cyflenwyr busnes (porthiant, hadau, gwrtaith, milfeddygon, atgyweiriadau) yn yr ardal
  10. pwysigrwydd nodi neu sefydlu marchnad ar gyfer unrhyw gynnyrch neu wasanaethau a pha gystadleuaeth sydd yna
  11. y bydd unrhyw broses cynhyrchu bwyd, llety o fath twristaidd neu fenter addysgol angen bodloni safonau Awdurdod Lleol
  12. y ffordd y gallai eich cynnyrch gael ei gludo at eich cwsmeriaid a’r gost o ddosbarthu
  13. goblygiadau unrhyw lwybrau troed/Hawliau Tramwy, Fforddfreintiau, Hawliau Mwynau, hawliau chwaraeon, rhwymau amaethyddol neu unrhyw gyfamodau dros y tir
  14. unrhyw gyfyngiadau eraill ar y defnydd o’r tir neu’r eiddo e.e. Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SSSI), statws adeilad rhestredig, gorchmynion diogelu coed neu Ardal(oedd) Sensitif yn Amgylcheddol (ESAS)
  15. y ffordd y mae tir pori cyffredin yn gweithio a pha gostau y byddech yn gyfrifol amdanynt os yw hyn ar gael
  16. y llafur angenrheidiol i redeg y tyddyn a goblygiadau cyflogi staff 
  17. y rhwymedigaethau cyfreithiol a busnes eraill
  18. sut i gyfrifo cost dechrau a gweithredu’r fenter a’r hyn y mae angen ei gynnwys yn y cyfrifiadau
  19. ble i gael gwybodaeth am grantiau, cymorthdaliadau neu fathau eraill o gyllid neu gymorth a allai fod ar gael
  20. ble i gael cyngor ac arweiniad proffesiynol a pha fath o gyngor sydd ar gael

Cwmpas/ystod

Cwmpas Perfformiad

Gwybodaeth Cwmpas

Gwerthoedd

Ymddygiadau

Sgiliau

Geirfa

​

Rhwymedigaethau busnes yn cynnwys:
• Cofrestru deiliadaeth, gofynion amgylcheddol, rheoliadau gwastraff, trwyddedau gweithredwyr
• Rheoliadau Defra 
• Mae cadw anifeiliaid yn gofyn am gofrestru, olrheiniadwyedd, cofnodion meddyginiaethau, cofnodion symud a chludo
• Rheoliadau iechyd a lles anifeiliaid (yn cynnwys cludo anifeiliaid)
• Rheoliadau Iechyd a Diogelwch, Rheoliadau Tân, rheoliadau hylendid, rheoliadau iechyd y cyhoedd
• Rheoliadau Iechyd y Cyhoedd ar gyfer ymwelwyr i’ch eiddo
• Safonau masnach, gwerthu nwyddau 
• Ffurflenni’r cwmni, TAW a chofnodion ariannol eraill
• Yswiriant
• Gofynion ar gyfer hyfforddi ac ardystio
• Bydd angen i unrhyw broses cynhyrchu bwyd, llety o fath twristaidd neu fenter addysgol fodloni safonau awdurdod lleol

Gallai gwybodaeth a chyngor gael eu caffael o e.e.
• Sefydliadau brîd, cymdeithasau lleol, Cymdeithas Genedlaethol Man-werthu a Marchnadoedd y Ffermwyr (FARMA), sefydliadau marchnad anifeiliaid
• Cymdeithasau masnach garddwriaeth lleol
• Undeb Cenedlaethol Ffermwyr yr Alban (NFUS), Coedwigaeth a Thir yr Alban (FLS), Cymdeithas Ffermwyr sy’n Denantiaid, Coleg Amaethyddol yr Alban (SAC), NatureScot, asiantau tir
• Undeb Cenedlaethol y Ffermwyr (NFU), Ffederasiwn Busnesau Bach (FSB), Cymdeithas Ffermwyr sy’n Denantiaid, Cymdeithas Tir a Busnes Gwledig, HCC-Hybu Cig Cymru, AHDB, DEFRA, EBLEX, Cyswllt Ffermio ac ati
• Sioeau Amaethyddol, Marchnadoedd ffermwyr, marchnadoedd anifeiliaid lleol, cyflenwyr amaethyddol lleol, y wasg a gwefannau amaethyddol (defnyddiwch gyda gofal a gwnewch yn siŵr bod y wybodaeth a roddir yn berthnasol i’r DU), gwefannau cymunedol
• Grwpiau trafod ar y rhyngrwyd a’r cyfryngau cymdeithasol (gyda gofal)
• Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Lleol, Grŵp Cynghori ar Ffermio a Bywyd Gwyllt (FWAG), Ymddiriedolaeth Tylluanod Gwyn, RSPB ac ati 
• Biodanwydd, ffermydd gwynt, Cymdeithas y Pridd, Ffermwyr a Thyfwyr Organig ac ati
• Banciau, Porth Busnes, llinell gymorth Busnes ar wefan gov.uk, Defra, Arolygiaeth Wledig a Chyfarwyddiaeth Taliadau Llywodraeth yr Alban (SGRIPD), Ymddiriedolaeth y Tywysog, Menter yr Ucheldir a’r Ynysoedd (HIE)

Dolenni I NOS Eraill

Cysylltiadau Allanol

Fersiwn rhif

Dyddiad Adolygu Dangosol

30 Maw 2027

Dilysrwydd

Ar hyn o bryd

Statws

Gwreiddiol

Sefydliad Cychwynnol

Lantra

URN gwreiddiol

LANCSH2

Galwedigaethau Perthnasol

Tyddynnwr

Cod SOC

5111

Geiriau Allweddol

busnes; tyddyn