Rheoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol

​

Mae'r safon hon yn cynnwys rheoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol, yn cynnwys rhywogaethau ymledol, nad ydynt yn gynhenid, niweidiol neu wenwynig.

Mae ystod o dechnegau ac offer ar gael ar gyfer rheoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol mewn safleoedd a lleoliadau gwahanol (ar y tir neu mewn dŵr, gwyllt neu wedi'i amaethu, agored neu gaeëdig). Gall y dulliau gynnwys atal, monitro, rheoli neu ddileu.

Byddwch yn gweithio yn unol â chyfarwyddiadau a manylebau ac ni fydd disgwyl i chi wneud penderfyniadau am y dulliau mwyaf priodol o reoli i'w defnyddio.

Bydd yn rhaid i chi wneud eich gwaith mewn ffordd sydd yn rhoi cyfrif am ei effaith ar yr amgylchedd.

Mae'r safon hon yn addas ar gyfer y rheiny sydd yn rheoli plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol ar safleoedd gwahanol ac mewn sefyllfaoedd gwahanol.

Os ydych yn gweithio gyda chemegion neu beiriannau dylech fod wedi cael hyfforddiant yn unol â'r ddeddfwriaeth berthnasol ac yn meddu ar ardystiad cyfredol lle bo angen.

---

1. asesu'r risg sydd yn gysylltiedig â'r safle a'r gweithgaredd gofynnol
2. gwisgo dillad a chyfarpar diogelu personol (PPE) addas
3. gwneud eich gwaith i gyd yn unol â'r cyfarwyddiadau a'r manylebau
4. cynnal bioddiogelwch y safle i atal chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol rhag cael ei fewnforio, ei ledaenu neu ei gymryd oddi ar y safle
5. cadarnhau'r dulliau rheoli i gael eu defnyddio
6. dewis, paratoi, defnyddio a chynnal a chadw offer, cyfarpar, peiriannau a'r PPE gofynnol, gan gadw'r rhain mewn cyflwr glân a gweithredol trwy gydol y gwaith

7. egluro unrhyw gyfyngiadau neu ddynodiadau safle sydd wedi'u sefydlu

8. sicrhau bod unrhyw ganiatâd, cydsyniadau neu drwyddedau angenrheidiol wedi'u sefydlu cyn dechrau'r gwaith

9. sicrhau bod gennych neu eich bod yn gwybod ble i gael mynediad i ffynonellau gwybodaeth neu arbenigedd perthnasol

10. parhau i gyfathrebu gyda chydweithwyr a'r rheiny sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith, neu wedi'u heffeithio ganddo

11. ymdrin â'r holl ddeunyddiau yn ddiogel ac yn gywir, yn unol â'r cyfarwyddiadau a'r manylebau
12. rhoi y dulliau rheoli ar waith mewn ffordd sydd yn lleihau'r risg i rywogaethau heb eu targedu a'r amgylchedd cyfagos
13. gwaredu gwastraff yn ddiogel ac yn gywir yn unol â'r ddeddfwriaeth berthnasol a gofynion sefydliadol i gynnal bioddiogelwch y safle ac atal lledaeniad annymunol
14. cwblhau cofnodion fel sy'n ofynnol gan y ddeddfwriaeth berthnasol a'ch sefydliad
15. gwneud eich gwaith yn unol â'r ddeddfwriaeth ac iechyd a diogelwch perthnasol, gofynion asesu risg, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad

---

1. y peryglon sydd yn gysylltiedig â rheoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol
2. y math o ddillad a chyfarpar diogelu personol (PPE) sydd yn addas ar gyfer y gweithgaredd
3. pwysigrwydd cwblhau'r gweithgaredd yn unol â'r cyfarwyddiadau a'r manylebau
4. diben, cwmpas ac amcanion y gweithgaredd
5. cyd-destun y safle yn yr amgylchedd ehangach, pa beryglon y mae'r safle'n eu cyflwyno i'r amgylchedd ehangach a sut gall yr amgylchedd ehangach effeithio ar y safle
6. y dulliau o gynnal bioddiogelwch a'r rhesymau pam y mae hyn yn bwysig i atal chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol rhag cael eu mewnforio, eu lledaenu neu eu cymryd oddi ar y safle
7. goblygiadau'r ddeddfwriaeth berthnasol sydd yn effeithio ar eich gwaith, yn cynnwys unrhyw gyfyngiadau e.e. mynediad cyhoeddus
8. goblygiadau cyfyngiadau neu ddynodiadau safle perthnasol a phwysigrwydd sicrhau bod unrhyw ganiatâd, cydsyniadau neu drwyddedau ar gyfer y gweithgaredd wedi'u sefydlu
9. ymdrin â deunyddiau a chyfarpar yn ddiogel ac yn gywir yn cynnwys cyfarpar diogelu personol (PPE) a chemegion, lle bo angen, ar gyfer rheoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol a phwysigrwydd dilyn cyfarwyddiadau ar gyfer eu defnyddio
10. y dulliau o reoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol mewn sefyllfaoedd gwahanol
11. y ffynnonellau gwybodaeth i gynorthwyo'r gwaith o reoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol

12. effaith bosibl eich gweithgareddau ar yr amgylchedd cyfagos a sut i leihau hyn

13. sut gallai'r lleoliad, defnydd cyfredol neu yn y gorffennol a'r cynefinoedd a geir ar y safle effeithio ar y chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol sydd yn bresennol a'r dulliau rheoli

14. y rhywogaethau ymledol blaenoriaeth uchel a geir yn y DU ar hyn o bryd
15. y chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol sydd yn flaenoriaeth ar gyfer y safle
16. sut gallai'r amser o'r flwyddyn effeithio ar bresenoldeb a rheolaeth chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol
17. effaith chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol, y ffordd y maent yn gallu lledaenu a niweidio'r amgylchedd cyfagos

18. yr arferion gwaith diogel ar gyfer trin neu reoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol a pheryglon unrhyw rhywogaethau gwenwynig

19. pwysigrwydd parhau i gyfathrebu gyda'r rheiny sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith, neu wedi'u heffeithio ganddo a sut dylid gwneud hyn

20. y cofnodion y mae angen eu cadw a phwysigrwydd cwblhau'r rhain
21. yr asiantaethau gwahanol sydd yn gysylltiedig â rheoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol
22. terfynau eich arbenigedd eich hun a ble i gael cyngor
23. pwysigrwydd atebolrwydd cyhoeddus ac yswiriant indemnedd proffesiynol
24. y ddeddfwriaeth, protocolau a'r chodau ymarfer perthnasol sydd yn gysylltiedig â rheoli chwyn, plâu, clefydau, diffygion neu lystyfiant annymunol
25. sut i drin, cludo a gwaredu gwastraff yn unol â'r ddeddfwriaeth berthnasol a gofynion sefydliad, a phwysigrwydd bioddiogelwch
26. eich cyfrifoldebau yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch, gofynion asesu risg, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad

---

---

---

---

---

---

---

Gall y dulliau rheoli fod yn rhai llaw, mecanyddol, biolegol, diwylliannol, cemegol, dileu, atal neu leddfu.

Gall clefydau fod yn ffyngol, feirysol neu facterol.

Gall anhwylderau gynnwys diffygion maeth (e.e. diffygion nitrogen neu galsiwm).

Gallai cyfarwyddiadau a manylebau gynnwys:

• darluniau/cynlluniau
• mapiau safle/asesiad delwedd o'r awyr
• amserlenni
• datganiadau dull
• Gweithdrefnau Gweithredu Safonol (SOP)
• canllawiau cynhyrchwyr
• gofynion cyfreithiol

• canllawiau arfer da

• gofynion cwsmeriaid

• safon gofynnol y canlyniad

• cyfarwyddiadau llafar

Rhywogaethau ymledol, nad ydynt yn gynhenid – Mae rhestr o rywogaethau blaenoriaeth uchel ar gael ar wefannau Ysgrifenyddiaeth Rhywogaethau Nad Ydynt yn Gynhenid Cenedlaethol (NNSS) PF a Rhywogaethau Ymledol Iwerddon ynghyd â chyngor ar y camau i'w cymryd a system i adrodd ar ganfyddiadau.

Gall plâu fod yn rhai heb asgwrn cefn neu ag asgwrn cefn e.e. pryfed, cnofilod, adar.

Gall chwyn fod yn rhywogaethau ymledol, niweidiol/gwenwynig, chwyn cyffredin.

---

​LANCS76 Trefnu rheolaeth rhywogaethau ymledol neu niweidiol

---

---

---

31 Ion 2025

---

Ar hyn o bryd

---

Gwreiddiol

---

Lantra

---

LANCS54

---

Ceidwad Parc, Ceidwad y Grîn, Coedyddiaeth a choedwigaeth, Garddwr, Gofalwr Tir, Gweithiwr Planhigfa, Gweithiwr Ystâd, Gweithiwr Fferm Cyffredinol, Cadwraeth Amgylcheddol

---

5119

---

pryfed; gwlithod; malwod; ffyngol; feirysol; bacterol; planhigyn; ymledol; niweidiol; rhywogaethau nad ydynt yn gynhenid; gwenwynig

---