Gwneud gwaith i greu, adfer neu reoli cynefinoedd
Trosolwg
Mae'r safon hon yn cynnwys y gwaith sy'n ofynnol i greu, adfer neu reoli cynefinoedd. Bydd y gwaith sy'n ofynnol yn gwahaniaethu yn ôl natur y cynefin a chanlyniad dymunol y gwaith, ac mae'n rhaid iddo ystyried y defnydd o'r safle.
Mae disgwyl i chi wneud y gweithgareddau hyn gan ddilyn manylebau yn seiliedig ar reoli safle a chynlluniau eraill e.e. Cynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth. Mae'n hanfodol eich bod yn deall nodweddion y cynefin yr ydych yn gweithio ynddo a'r effaith y bydd eich gwaith yn ei gael arno. Mae sgiliau adnabod rhywogaethau yn bwysig hefyd (wedi'u cynnwys mewn safon ar wahân) yn yr un modd â sgiliau rheoli cynefin.
Dylid ond defnyddio offer trydan a pheiriannau a thaenu cemegion os ydych wedi eich hyfforddi yn unol â'r ddeddfwriaeth berthnasol, ac yn meddu ar ardystiad cyfredol lle bo angen.
Mae'n rhaid i chi wneud eich gwaith yn unol â chaniatâd a thrwyddedau perthnasol ac ar yr adeg gywir o'r flwyddyn. Gall caniatâd a thrwyddedau fod yn berthnasol i waith ar safleoedd dynodedig (Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig, gwarchodfeydd natur, ardaloedd cadwraeth, ac ati), mathau penodol o waith (torri coed i lawr ac ati) neu i bresenoldeb rhywogaethau a warchodir ar y safle hwnnw.
Mae'n rhaid i chi wneud eich gwaith mewn ffordd sydd yn ystyried ei effaith ar yr amgylchedd.
Mae'r safon hon yn addas ar gyfer unrhyw un sydd yn gysylltiedig â chreu, adfer neu reoli cynefinoedd.
Meini prawf perfformiad
Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:
- asesu'r risg sydd yn gysylltiedig â'r safle a'r gweithgaredd gofynnol
- gwisgo dillad a chyfarpar diogelu personol (PPE) addas
- cadarnhau eich bod wedi cael unrhyw ganiatâd, cydsyniadau neu drwyddedau gofynnol
- cynnal asesiad o'r safle a pharatoi'r safle ar gyfer y gwaith cynefin gofynnol
- dewis, paratoi, defnyddio a chynnal a chadw offer, cyfarpar, peiriannau a'r PPE gofynnol, gan eu cadw mewn cyflwr glân a gweithredol trwy gydol y gwaith
- defnyddio peiriannau perthnasol ar gyfer y gwaith a chymryd y camau angenrheidiol i gyfyngu ar effaith amgylcheddol peiriannau ar y safle
- cynnal diogeledd yr offer, peiriannau a'r deunyddiau ar y safle a'u storio'n ddiogel ar ôl eu defnyddio
- gwneud yr holl waith i greu, adfer neu reoli cynefinoedd yn unol â'r cyfarwyddiadau a'r manylebau
- gwneud eich gwaith yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol berthnasol, rheoliadau lleol, codau ymarfer a gofynion eich sefydliad
- gwneud eich gwaith yn unol â'r ddeddfwriaeth iechyd a diogelwch perthnasol, gofynion asesu risg, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad
- cynnal bioddiogelwch trwy gydol eich gwaith
- parhau i gyfathrebu gyda chydweithwyr ac eraill sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith, neu wedi'u heffeithio ganddo
- cadw'r safle'n glir o rwystrau a deunydd gwastraff
- gwneud y gwaith mewn ffordd sydd yn amharu cyn lleied â phosibl ar y safle a'r ardal gyfagos
- adfer y safle i'r cyflwr gofynnol, sydd yn cyd-fynd â'r ardal gyfagos
- defnyddio'r technegau cywir i greu, adfer neu reoli'r cynefin yn unol â'r cyfarwyddiadau a'r manylebau
- ymdrin â gwastraff a deunyddiau dros ben yn gywir, yn unol â'r ddeddfwriaeth berthnasol a gofynion y sefydliad
cymryd y camau gofynnol os oes niwed damweiniol i'r cynefin
adrodd a chofnodi cynnydd fel sy'n ofynnol gan eich sefydliad
Gwybodaeth a Dealltwriaeth
You need to know and understand:
- sut i adnabod peryglon ac asesu risg
- y math o ddillad a chyfarpar diogelu personol (PPE) sydd yn addas ar gyfer y gweithgaredd
y mathau o waith a safleoedd lle mae angen caniatâd, cydsyniadau neu drwyddedau
goblygiadau'r cyfyngiadau neu'r dynodiadau safle perthnasol sydd wedi'u sefydlu i'ch gwaith
- y ffordd y gallai â'r ddeddfwriaeth neu gyfyngiadau eraill effeithio ar eich gwaith
- yr effaith y mae defnydd o dir fel ffermio, helwriaeth, hamdden a thwristiaeth yn ei gael ar greu, adfer neu reoli cynefinoedd
- pwysigrwydd cynnal asesiad amgylcheddol o'r safle cyn dechrau gwaith a'r ffordd y gallai'r canfyddiadau effeithio ar y gwaith cynefin
- nodau ac amcanion creu, adfer neu reoli cynefin
- egwyddorion y ffordd y mae fflora a ffawna yn byw ac yn goroesi a'r ffordd y mae hyn yn effeithio ar greu, adfer neu reoli cynefin
- sut i ddehongli cyfarwyddiadau a manylebau
- y mathau o offer, cyfarpar, peiriannau a deunyddiau sy'n ofynnol ar gyfer y gwaith a sut i baratoi, defnyddio, cynnal a chadw a storio'r rhain yn ddiogel ac yn gywir yn unol â'r cyfarwyddiadau a'r manylebau
- y gofynion cyfreithiol perthnasol ar gyfer paratoi a defnyddio cyfarpar a pheiriannau gwaith
- eich cyfrifoldebau yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch perthnasol, gofynion asesu risg, codau ymarfer a pholisïau eich sefydliad
pwysigrwydd cynnal bioddiogelwch wrth wneud gwaith cynefin a'r dulliau ar gyfer cyflawni hyn
pwysigrwydd parhau i gyfathrebu gyda'r rheiny sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith, neu wedi'u heffeithio ganddo, a sut dylid gwneud hyn
- pam a sut mae angen creu, adfer neu reoli cynefinoedd ar gyfer canlyniadau gwahanol
- yr effaith y bydd y defnydd o'r safle ac amodau amgylcheddol yn ei gael ar dwf llystyfiant, ansawdd cynefinoedd a gwerth y dirwedd
- yr amser gorau i wneud y gwaith i gynyddu'r buddion i'r cynefin a lleihau niwed amgylcheddol
- pryd y gallai'r tywydd effeithio ar waith
- gwerth amgylcheddol y safle, effaith bosibl eich gweithgareddau a ffyrdd y gellir lleihau'r rhain
- yr effaith y bydd eich gwaith yn ei gael ar y cynefin ac ansawdd y dirwedd
- ffyrdd o annog adfywio naturiol
- achosion posibl niwed i'r cynefin a'r ffyrdd y gellir ei ddiogelu
- technegau creu, adfer a rheoli cynefin, yn cynnwys y dulliau traddodiadol, a sut i'w cyflawni
- y ffordd y mae eich gwaith yn cyd-fynd â chynlluniau lleol fel Cynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth
- terfynau eich cyfrifoldeb a'ch arbenigedd, a ble i gael cyngor
- y gofynion cyfreithiol a sefydliadol perthnasol ar gyfer trin, cludo, storio, ailgylchu neu waredu gwastraff a deunyddiau dros ben
- gofynion eich sefydliad ar gyfer adrodd a chofnodi cynnydd
Cwmpas/ystod
Cwmpas Perfformiad
Gwybodaeth Cwmpas
Gwerthoedd
Ymddygiadau
Sgiliau
Geirfa
Gallai gwerth amgylcheddol fod yn:
ecolegol
bioamrywiaeth
- aesthetig
- hanesyddol
- hamdden
- economaidd
- diwylliannol
- carbon
Gallai cynefinoedd fod yn ddaearol, dŵr croyw, arfordirol neu forol yn cynnwys:
- Arfordirol
- Aber
- Tir Fferm
- Dŵr Croyw
- Glaswelltir
Rhostir a gweundir
Morol
- Mawndir
- Creigiog
- Trefol
- Gwlyptir
- Coetir
Gallai gwaith creu, adfer neu reoli cynefinoedd gynnwys:
- agor canopi coetir i fyny neu goedlannu i hybu adfywiad fflora a choed coetir
- cynlluniau dal carbon/nitrogen
- adfer mawndir
- plannu coed
- rheoli i annog datblygiad planhigion bwyd ar gyfer pryfed penodol
- gwella niferoedd ac amrywiaeth rhywogaethau cynhenid trwy ailgyflwyniadau
- dad-ddofi
rheoli rhywogaethau planhigion ac anifeiliaid ymledol nad ydynt yn gynhenid
adfer afonydd
- rheoli/gwella/diogelu glannau
- creu/rheoli pyllau dŵr
- rheolaeth naturiol llifogydd
- adfer gorlifdiroedd/gwlyptiroedd
- rheoli erydiad
- draeniad
- gwaith i reoli effeithiau ymwelwyr
- rheoli prysgwydd mewn corslwyni, glaswelltir, rhostir neu weundir
- gwella safleoedd a chreu cynefinoedd ar safleoedd trefol neu ôl-ddiwydiannol
- rheoli cynefinoedd morol gan wella cymunedau corsydd, gwlyptir, morwellt neu lannau afonydd trwy ailgyflwyno llystyfiant ac ailamlinellu tirweddau yn naturiol
- gwella gwelyau cregynbysgod trwy hau cregynbysgod ifanc, creu gwarchodfeydd hwyfellod, gan gyflwyno swbstradau priodol ac ati
- gweithio gydag awdurdodau arfordirol a morol i ddatblygu gweithgareddau treillio, diogelu'r traethlinau a gweithgareddau hamdden sydd yn gydnaws yn ecolegol
- sefydlu creigresi artiffisial
- defnyddio anifeiliaid pori i ddylanwadu ar lystyfiant
rheoli glaswelltir
rheoli anifeiliaid gwyllt
technegau rheoli addasol
Gallai cyfarwyddiadau a manylebau gynnwys:
- darluniau/cynlluniau
- mapiau safle/asesiad delwedd o'r awyr
- amserlenni
- datganiadau dull
- Gweithdrefnau Gweithredu Safonol (SOP)
- canllawiau cynhyrchwyr
- gofynion cyfreithiol
- canllawiau arfer da
- gofynion cwsmeriaid
- safon gofynnol y canlyniad
- cyfarwyddiadau llafar
Gallai amcanion gynnwys:
- creu neu gynnal amodau addas ar gyfer rhywogaethau penodol
- lleddfu effeithiau newid hinsawdd ar gynefinoedd
- gwella neu ddarparu cynefinoedd newydd i alluogi cysylltedd
- creu neu gynnal cymysgedd dymunol o gynefinoedd ar gyfer bioamrywiaeth, mynediad a hamdden
- gwarchod nodweddion ffisegol ac archaeolegol dymunol
- lleihau pwysau gweithgareddau dynol ar gynefinoedd
- hybu diogelwch safleoedd
- adfer cronfeydd carbon daearol (adfer mawndir)
Diogelwch rhag:
- twf cystadleuol annymunol
- amodau amgylcheddol cyffredin
- bodau dynol
anifeiliaid
erydiad a cholli carbon
Gallai amodau safle ac amgylcheddol gynnwys:
- hinsawdd
- adeg o'r flwyddyn
- tywydd
- math a chyflwr y pridd
- lefelau dŵr
- cyflwr y dŵr
- draeniad
- llethrau a lefelau
- defnydd blaenorol o'r safle
- strwythurau a systemau presennol (e.e. ffensys, gwrychoedd, muriau, llwybrau, adeiladau, pontydd, draeniau)
- mynediad
- dyfnder mawn
- hydroleg
Gallai cyfyngiadau neu ddynodiadau safle gynnwys:
- Parc Cenedlaethol
- Ardal o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SSSI)
- Ardal Cadwraeth Arbennig (SAC)
- Ardal Gwarchodaeth Arbennig (SPA),
- Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol (AONB)
- Gwarchodfa Natur Genedlaethol
- Parth Cadwraeth Morol
- Safle Treftadaeth y Byd (WHS)
- Safle Archaeolegol
- Parth Perygl Nitrogen (NVZ)
- Parthau Diogelu Dŵr Yfed
Heneb Gofrestredig (SM)
Adeilad Rhestredig (LB)
- Parciau a Gerddi Cofrestredig (RPG)
- Maes Brwydr Cofrestredig (RB)
- Safleoedd wedi'u nodi ar y Cofnod Amgylchedd Hanesyddol (HER)
Hawliau tramwy cyhoeddus a thir mynediad
Ardal hyfforddi'r fyddin
Dolenni I NOS Eraill
LANEnC33 Defnyddio sgiliau adnabod rhywogaethau