Rheoli digwyddiadau iechyd anifeiliaid
Trosolwg
Mae’r safon hon yn addas i bobl sy’n rheoli digwyddiadau ac argyfyngau iechyd anifeiliaid, fel rhan o sefydliad cyfrifol.
Mae’n berthnasol i bob sefyllfa sy’n ymwneud â digwyddiadau ac argyfyngau iechyd anifeiliaid ac mae’n berthnasol i bob math o anifail ac aderyn. Mae’n gysylltiedig â’r gweithgareddau y mae angen i chi ymgymryd â nhw cyn, yn ystod ac ar ôl digwyddiad neu argyfwng iechyd anifeiliaid.
I fodloni’r safon hon, byddwch chi’n gallu:
• paratoi ar gyfer digwyddiadau plâu a chlefydau anifeiliaid
• cymryd camau i ymchwilio a rhoi’r prosesau angenrheidiol ar waith
• cymryd camau i ymateb a rhoi’r prosesau angenrheidiol ar waith
• cymryd camau i adfer a rhoi’r prosesau angenrheidiol ar waith
Er mwyn i chi ddeall cynnwys y safon yn llawn, a’r gweithgareddau y mae’n eu disgrifio, mae’n bwysig eich bod yn gallu deall y termau a ddefnyddir yn y safon. Gweler yr Eirfa am rai diffiniadau a ddylai eich helpu gyda hyn.
Meini prawf perfformiad
Mae'n rhaid eich bod chi'n gallu:
- annog arsylwi parhaus gan bawb sy’n cadw neu’n monitro anifeiliaid ac adar i ganfod arwyddion cynnar o blâu a chlefydau hysbysadwy
- darparu rhybuddion a gwybodaeth am blâu a chlefydau anifeiliaid arwyddocaol, beth y dylid rhoi gwybod amdano a sut i wneud hynny
- gwirio bod cynlluniau a gweithdrefnau ar waith i reoli camau ymchwilio, ymateb ac adfer digwyddiadau iechyd anifeiliaid
- cadarnhau bod adnoddau staffio ar gael a’u bod wedi cael hyfforddiant priodol
- cael hysbysiad o amheuaeth o ddigwyddiad iechyd anifeiliaid a chychwyn yr ymchwiliadau angenrheidiol i sefydlu diagnosis o’r pla neu’r clefyd ac asesu arwyddocâd y canfyddiadau
- cadarnhau statws digwyddiad y pla neu’r clefyd, yr awdurdod rheoli, graddfa’r ymateb, pryd mae cyfyngu neu ddileu yn bosibl a chymryd unrhyw gamau gweithredu ar unwaith
- cadarnhau aelodaeth o Dîm Rheoli’r Digwyddiad a’u cyfrifoldebau o ran ymateb
- pennu cynllun gweithredu’r digwyddiad sy’n ofynnol i ymateb i’r digwyddiad iechyd anifeiliaid
- darparu’r ymateb cychwynnol i’r digwyddiad iechyd anifeiliaid
- sefydlu a chyfathrebu’n gyson â’r tîm ymateb i’r digwyddiad a phawb sy’n ymwneud â’r digwyddiad neu y mae’r digwyddiad wedi effeithio arnynt
- monitro llwyddiant canlyniad yr ymateb dileu/cyfyngu a chynllunio’r cam adfer
- cynnal cofnodion o’r digwyddiad a’r camau a gymerwyd yn unol â gweithdrefnau’r sefydliad
- gwerthuso ac adrodd ar reoli’r digwyddiad iechyd anifeiliaid
- defnyddio’r gwersi a ddysgwyd o’r digwyddiad i ddiweddaru cynlluniau, gweithdrefnau a pholisïau
Gwybodaeth a Dealltwriaeth
You need to know and understand:
- pwysigrwydd annog arsylwi parhaus i ganfod arwyddion cynnar o blâu a chlefydau allweddol anifeiliaid ac adar a darparu rhybuddion a gwybodaeth
- pwysigrwydd darparu gwybodaeth am beth y dylid adrodd amdano a sut y dylid gwneud hyn
- y ddeddfwriaeth berthnasol sy’n benodol i wlad yn gysylltiedig â rheoli digwyddiadau iechyd anifeiliaid
- dyletswyddau sefydliadau cyfrifol am reoli digwyddiadau iechyd anifeiliaid
- y cynlluniau a’r gweithdrefnau sydd ar waith i reoli camau ymchwilio, ymateb ac adfer digwyddiadau iechyd anifeiliaid
- yr adnoddau staffio sydd ar gael a phwysigrwydd darparu hyfforddiant priodol
- sut i gychwyn ymchwiliadau i sefydlu diagnosis ac asesu arwyddocâd adroddiad am ddigwyddiad pla neu glefyd a gwybod pa ymchwiliadau y mae eu hangen
- sut i weithredu cynlluniau wrth gefn cyffredinol a phenodol ar iechyd anifeiliaid
- sut i ddiffinio statws digwyddiad y pla neu’r clefyd, yr awdurdod rheoli, graddfa’r ymateb, pryd mae cyfyngu neu ddileu yn bosibl ac unrhyw gamau gweithredu ar unwaith
- rôl ac aelodaeth o Dîm Rheoli’r Digwyddiad a’u cyfrifoldebau am yr ymateb
- sut i bennu cynllun gweithredu’r digwyddiad sy’n ofynnol i ymateb i’r digwyddiad iechyd anifeiliaid, a darparu ymateb cychwynnol
- sut i sefydlu a chyfathrebu’n gyson, gyda phwy y mae angen cyfathrebu â nhw a phwysigrwydd paratoi
- sut i fonitro llwyddiant canlyniad yr ymateb dileu/cyfyngu a chynllunio’r cam adfer
- sut i gau’r digwyddiad iechyd anifeiliaid
- sut i werthuso’r rheolaeth ar y digwyddiad iechyd anifeiliaid
- gweithdrefnau’r sefydliad ar gyfer cofnodi ac adrodd ar reoli digwyddiadau iechyd anifeiliaid
Cwmpas/ystod
Cwmpas Perfformiad
Gwybodaeth Cwmpas
Gwerthoedd
Ymddygiadau
Sgiliau
Geirfa
Asesu arwyddocâd yr achosion yn gysylltiedig â:
• lleoliad
• graddau
• economaidd
• iechyd y cyhoedd
• yr amgylchedd
Bioddiogelwch: Mesurau wedi’u hanelu at atal cyflwyno a/neu ledaenu organebau pathogenaidd
Argyfwng: digwyddiad neu sefyllfa frys, annisgwyl a pheryglus fel arfer sy’n peri risg uniongyrchol i iechyd, bywyd, eiddo neu’r amgylchedd ac mae angen gweithredu ar unwaith yn ei gylch. Digwyddiad neu sefyllfa sy’n bygwth difrod difrifol i les pobl mewn man yn y DU, i amgylchedd man yn y DU, neu i ddiogelwch y DU neu fan yn y DU.
Digwyddiad: digwyddiad neu sefyllfa anfwriadol sy’n tarfu ar weithrediadau arferol ac sydd angen ymateb gan y gwasanaethau brys neu ymatebwyr eraill. Gellir diffinio bod digwyddiad yn un mân, cymedrol neu fawr, gydag amrywiaeth o effeithiau ar y sefydliad, y sector, yr amgylchedd a phobl.
Tîm Rheoli Digwyddiad: Y tîm rheoli a ddefnyddiwyd i ymateb i ddigwyddiadau iechyd anifeiliaid ac adfer yn dilyn y digwyddiadau hyn
Camau gweithredu posibl i ymateb i ddigwyddiad iechyd anifeiliaid:
• Atal symudiadau i mewn i’r ardal ac allan ohoni
• Glanhau cyfarpar a pheiriannau yn drylwyr
• Gweithredu mesurau bioddiogelwch
• Gweithredu mesurau rheoli a chyfyngu
• Dilyn trywydd ac olrhain anifeiliaid a all fod wedi’u heffeithio
• Cyfathrebu’n gyson â phawb sy’n gysylltiedig
• Gweithredu gweithdrefnau rheoli plâu a chlefydau er mwyn cyfyngu neu waredu
• Monitro’r canlyniadau
Paratoi ar gyfer digwyddiadau iechyd anifeiliaid, gan gynnwys:
o Dogfennaeth ac arweiniad ar gyfer achosion
o Cynlluniau wrth gefn sy’n benodol i bla a chlefyd
o Gweithdrefnau gweithredu safonol
o Protocol diagnosteg
o Hyfforddiant ac ymarferion
o Adnoddau staffio
Cam adfer:
• Gostegu – codi cyfyngiadau yn raddol
• Cymorth i’r unigolion, y busnesau, y cymunedau a’r amgylcheddau sydd wedi’u heffeithio
• Gwerthusiad o’r gwersi a ddysgwyd
• Argymhellion ac adolygiad o gynlluniau a gweithdrefnau presennol
Sefydliadau cyfrifol e.e.
• DEFRA
• Yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA)
• Llywodraeth yr Alban (SG)
• NatureScot
• Llywodraeth Cymru
• DAERA