Darparu cymorth cyntaf i anifeiliaid

​

Mae'r safon hon yn ymwneud â darparu cymorth cyntaf i anifeiliaid sydd angen cymorth. Mae'n cynnwys eich iechyd a'ch diogelwch eich hun a phobl eraill, asesu anifeiliaid, a thrafod, trin a chludo anifeiliaid yn ddiogel lle bo angen.

Cymorth cyntaf yw'r cymorth uniongyrchol a roddir ar adeg anaf neu salwch i atal y cyflwr rhag dirywio, lleddfu dioddefaint a phoen hyd nes y gellir cael cymorth milfeddygol. Yn y DU, yn unol â'r Ddeddf Llawfeddygon Milfeddygol, gall unrhyw un weinyddu cymorth cyntaf i anifail i achub bywyd neu leddfu poen neu ddioddefaint.

Bydd angen i ddefnyddwyr y safon sicrhau bod eu hymarfer yn adlewyrchu gwybodaeth a pholisïau diweddar, a'u bod yn gweithio o fewn cyfyngiadau eu hawdurdod, arbenigedd, hyfforddiant, cymhwysedd a'u profiad.

Mae'r safon hon yn addas ar gyfer unrhyw un sydd angen darparu cymorth cyntaf i anifeiliaid.

1. gweithio'n broffesiynol ac yn foesegol ac o fewn terfynau eich awdurdod, arbenigedd, hyfforddiant, cymhwysedd a'ch profiad

2. cydymffurfio â deddfwriaeth berthnasol iechyd a lles anifeiliaid, deddfwriaeth milfeddygol a meddyginiaethau a chodau ymarfer cysylltiedig

3. gwneud eich gwaith yn unol â'r ddeddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch perthnasol, gofynion asesu risg, codau ymarfer cysylltiedig a pholisïau sefydliadol
4. cynnal cynnwys pecyn cymorth cyntaf sydd yn addas ar gyfer yr anifeiliaid yr ydych yn gweithio gyda nhw, yn cynnwys cyfarpar diogelu personol (PPE)
5. dewis a gwisgo dillad a chyfarpar diogelu personol (PPE) addas
6. asesu eich cyfyngiadau eich hun i ddarparu cymorth cyntaf i anifail

7. cymhwyso nodau ac egwyddorion cymorth cyntaf i'r sefyllfa â’r anifail yr ydych yn ei wynebu

8. adnabod sefyllfa o argyfwng posibl

9. asesu'r math o sefyllfa o argyfwng, gan nodi a yw'n un lle gallai bywyd fod yn y fantol, yn un sydd angen sylw ar unwaith neu'n fân argyfwng
10. asesu'r risg cyn mynd at anifail sydd angen cymorth cyntaf
11. mynd at yr anifail, ei drafod a'i atal mewn ffordd sydd yn lleihau straen ac yn cynnal iechyd a diogelwch
12. cynnal asesiad sylfaenol o'r anifail sydd angen cymorth cyntaf
13. adnabod arwyddion gweledol cyflyrau a sefyllfaoedd cyffredin a darparu'r cymorth cyntaf ar gyfer yr anifail

14. monitro anifeiliaid ar ôl darparu cymorth cyntaf, fel sydd yn ofynnol gan yr anifail

15. cludo'r anifail i'r filfeddygfa, os oes angen cynnal iechyd a diogelwch yr anifail, eich iechyd a'ch diogelwch chi â’r rheiny sydd yn gysylltiedig â'ch gwaith neu wedi eu heffeithio ganddo

16. adnabod arwyddion straen, ofn, ymosodedd a phoen mewn anifeiliaid
17. cadarnhau bod parhad gofal yr anifail yn cael ei gynnal trwy drosglwyddo'r anifail i berson perthnasol a rhoi manylion y cymorth cyntaf a roddwyd ac ymateb yr anifail
18. cwblhau cofnodion fel sydd yn ofynnol gan y ddeddfwriaeth berthnasol a pholisi sefydliadol

1. eich cyfrifoldebau proffesiynol a therfynau eich awdurdod, arbenigedd, hyfforddiant, cymhwysedd a'ch profiad

2. eich cyfrifoldebau yn unol â deddfwriaeth berthnasol iechyd a lles anifeiliaid ac yn ymwneud ag anifeiliaid a chodau ymarfer cysylltiedig

3. eich cyfrifoldebau yn unol â deddfwriaeth amgylcheddol ac iechyd a diogelwch, asesiadau risg, codau ymarfer cysylltiedig a pholisïau sefydliadol
4. sut i sefydlu, defnyddio a chynnal pecyn cymorth cyntaf sydd yn addas ar gyfer yr anifeiliaid yr ydych yn gweithio gyda nhw
5. sut i asesu eich galluoedd a'ch cyfyngiadau eich hun i ddarparu cymorth cyntaf i anifeiliaid
6. yr hyn a olygir gan y term "cymorth cyntaf", prif nodau ac amcanion cymorth cyntaf ar gyfer anifeiliaid a therfynau ei ddarpariaeth
7. dosbarthiadau'r tri math o argyfwng: bywyd yn y fantol, angen sylw ar unwaith, neu fân argyfwng
8. sut i adnabod sefyllfa o argyfwng a phwysigrwydd cael sylw milfeddygol a gwybod ble i ddod o hyd i filfeddygfeydd a'u manylion cyswllt
9. sut i asesu peryglon darparu cymorth cyntaf i anifail
10. sut i fynd at anifail wedi ei anafu, ei drafod a'i atal mewn ffordd sydd yn lleihau straen ac yn cynnal iechyd a diogelwch

11. sut i gynnal asesiad sylfaenol o'r anifail sydd angen cymorth cyntaf

12. yr arwyddion gweledol ar gyfer ystod o sefyllfaoedd neu gyflyrau cyffredin yn y rhywogaeth o anifail yr ydych yn gweithio gydag ef â’r cymorth cyntaf sydd yn addas ar gyfer y rhain

13. sut i fonitro'r anifail ar ôl gweinyddu cymorth cyntaf, fel sydd yn ofynnol gan yr anifail
14. sut i sicrhau bod lles yr anifail yn cael ei gynnal yr holl amser ac nad yw eich gweithredoedd yn achosi adwaith niweidiol
15. sut i symud a chludo anifeiliaid yn ddiogel ac yn gadarn
16. y camau i'w cymryd pan fydd arwyddion o straen, ofn, ymosodedd a phoen yn cael eu canfod gyda'r anifail yr ydych yn gweithio gydag ef
17. arwyddion cynnar newid mewn ymddygiad sydd yn gysylltiedig â salwch, a dangosyddion anaf neu boen, anesmwythdra, clefyd neu drallod
18. pwysigrwydd cynnal hylendid a bioddiogelwch â’r dulliau ar gyfer cyflawni hyn
19. sut i gadarnhau parhad gofal ar gyfer yr anifail trwy drosglwyddo gofal i berson perthnasol â’r wybodaeth y dylid ei darparu ar eu cyfer
20. y cofnodion y mae angen eu cadw mewn perthynas â darparu cymorth cyntaf i anifeiliaid a phwysigrwydd cwblhau'r rhain yn unol â'r ddeddfwriaeth berthnasol a pholisi sefydliadol
21. y risg milheintiol wrth weithio gydag anifeiliaid
22. eich atebolrwydd cyfreithiol a phroffesiynol wrth ddarparu cymorth cyntaf i anifeiliaid
23. gofynion y Ddeddf Llawfeddygon Milfeddygol mewn perthynas â darparu cymorth cyntaf i anifeiliaid

​

Cynnal yr asesiad sylfaenol canlynol o'r anifail sydd angen cymorth cyntaf:

1. ymddygiad
2. gwirio a chlirio a chynnal llwybr anadlu yr anifail
3. gwirio'r anadlu
4. gwirio cylchrediad y gwaed
5. rheoli gwaedlif
6. yr angen am sylw neu gyngor milfeddygol

Monitro'r canlynol mewn anifeiliaid ar ôl derbyn cymorth cyntaf:

1. yr angen am sylw neu gyngor milfeddygol
2. ymddygiad
3. tymheredd
4. pwls
5. anadlu
6. lliw pilenni gludiog
7. ystum
8. gallu i sefyll a symud
9. cynhyrchiant troeth a charthion
10. hydradu
11. syched ac archwaeth am fwyd
12. lefel ymwybyddiaeth
13. chwyddo neu afliwiad anarferol
14. gwaedu

​

Deddfwriaeth gyfredol lles anifeiliaid:

• Cymru a Lloegr, Deddf Lles Anifeiliaid
• Yr Alban, Deddf Iechyd a Lles Anifeiliaid
• Gogledd Iwerddon, Deddf Lles Anifeiliaid (Gogledd Iwerddon)
• Deddf Llawfeddygon Milfeddygol

* *

Person perthnasol:

• llawfeddyg milfeddygol

• perchennog/ceidwad

• cydweithiwr

Arwyddion gweledol o gyflyrau a sefyllfaoedd cyffredin:

• asffycsia/mygu
• brathiadau
• llosgiadau
• syrthiad
• confylsiynau/ffitiau
• boddi
• dystocia

• trydaniad

• anafiadau i'r llygaid

• toresgyrn
• cwlwm perfedd ymlediad gastrig neu bolio
• gwaedlif
• hyperthermia/trawiad gwres
• hypothermia
• clefyd pryfed/trawiad pryfed
• gwenwyno
• sioc
• pigiadau
• anymwybyddiaeth
• clwyfau

* *

Mae'r ffactorau sydd yn effeithio ar gludo anifeiliaid yn cynnwys*:*

• dull
• ataliaeth
• gwahanu, os yn cludo anifeiliaid lluosog
• hylendid a bioddiogelwch
• gwyntyllu a rheoli gwres
• monitro straen