Hyrwyddo a chefnogi perthnasoedd effeithiol rhwng cymunedau a chyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill

Mae'r safon hon yn nodi sut mae ymarferwyr datblygu cymunedol yn cefnogi cymunedau i ddeall yn well:

• sut mae cyrff cyhoeddus ac asiantaethau eraill yn gweithio ac yn gwneud penderfyniadau 

• sut mae dylanwadu ar brosesau gwneud penderfyniadau

• sut mae penderfynu a ddylen nhw weithio gyda chyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill 

• sut mae datblygu perthnasoedd effeithiol

Mae llawer o fuddion i'w caffael yn sgîl perthnasoedd effeithiol rhwng cymunedau, cyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill. Fodd bynnag, er mwyn elwa'n llawn, mae angen i gymunedau ddeall y cylchoedd gorchwyl, y pwerau a'r dyletswyddau sydd gan gyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill, a sut gallan nhw ddylanwadu ar brosesau gwneud penderfyniadau.  Mae cyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill am weithio gyda chymunedau am amrywiaeth o resymau.  Mae'n bwysig bod cymunedau'n glir ynghylch sut bydd hyn hefyd o fudd iddyn nhw. 

Mae'r safon hon yn berthnasol i bob ymarferydd datblygu cymunedol sy'n cefnogi cymunedau yn y broses hon. 

Trefnir y safonau datblygu cymunedol yn chwe maes allweddol:

• Un - deall ac ymarfer datblygu cymunedol 

• Dau - deall cymunedau ac ymgysylltu â nhw 

• Tri - gwaith grŵp a gweithredu ar y cyd 

• Pedwar - cydweithio a gweithio ar draws sectorau 

• Pump - dysgu cymunedol er newid cymdeithasol  

• Chwech - llywodraethu a datblygu sefydliadol 

Mae'r safon hon yn rhan o Faes Allweddol Pedwar

1 cynorthwyo cymunedau i ddeall prosesau democrataidd a gwleidyddol lleol, cenedlaethol a byd-eang, a ble mae'r pŵer a'r dylanwad

2 casglu gwybodaeth, sydd wedi'i diweddaru ac yn berthnasol i weithredu cymunedol cyfredol, am rolau a chyfrifoldebau cyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill y mae eu gwaith yn effeithio ar gymunedau

3 cynorthwyo cymunedau i ddeall y pwerau cyfreithiol, y cyfrifoldebau statudol a'r adnoddau sydd gan gyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill, a sut gall hynny effeithio ar benderfyniadau a wneir ar y cyd 

4 hybu perthnasoedd rhwng cymunedau, cyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill er lles cymunedau

5 cefnogi cymunedau i ddeall y tensiynau sy'n gallu codi rhwng sefydliadau sydd â gwahanol strwythurau a phrosesau gwneud penderfyniadau er mwyn gwella perthnasoedd

6 darparu gwybodaeth i gymunedau ynghylch sut mae ymgysylltu a gweithio ar y cyd â chyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill i gyflawni'r nodau y cytunwyd arnynt

7 cynorthwyo cymunedau i edrych ar fentrau'r llywodraeth a'r cyfleoedd maen nhw'n eu cyflwyno i gymunedau ddylanwadu ar lunwyr penderfyniadau

8 cynorthwyo cymunedau i gyrchu gwybodaeth am drefniadau gwaith amlasiantaeth sydd eisoes yn bodoli, er mwyn llywio gweithredu cymunedol

9 cefnogi cymunedau i nodi'r sgiliau sy'n angenrheidiol i ymgysylltu â chyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill 

10 cefnogi cymunedau i ganfod a sefydlu cysylltiadau perthnasol oddi mewn i gyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill, er mwyn cyflawni'r nodau y cytunwyd arnynt

Y rhesymeg a'r cyd-destun

1 sut mae democratiaeth gynrychioliadol a chyfranogol yn gweithio'n ymarferol

2 cysyniadau llythrennedd gwleidyddol, hawliau dinasyddiaeth a chyfrifoldebau yng nghyswllt llywodraethu 

3 polisïau perthnasol y llywodraeth ar lefel leol, genedlaethol a rhyngwladol

4 y cyfraniad y gall amrywiol grwpiau annibynnol a chymunedau ei wneud i benderfyniadau sy'n effeithio ar gymunedau

5 sut mae anghyfiawnder, camwahaniaethu ac eithrio cymdeithasol yn effeithio ar fywydau unigolion a chymunedau

6 sut mae perthnasoedd pŵer yn effeithio ar gydweithio

7 cyd-destun cymdeithasol, diwylliannol ac economaidd eich cymuned eich hun 

8 y cysylltiadau a'r gwahaniaethau posibl rhwng cysyniadau o ddatblygu cymunedol a'r syniadau allweddol a gyflwynir ym mholisïau a mentrau'r llywodraeth

Pwerau cyrff cyhoeddus a'r dyletswyddau a'r rhwymedigaethau sydd arnynt i gymunedau

9 sut mae cyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill yn cael eu rheoleiddio a'u rheoli

10 y dyletswyddau a'r cyfrifoldebau sydd ar gyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill i gymunedau

11 sut mae cefnogi cyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill i wella sut maen nhw'n ymgysylltu â chymunedau 

Technegau a dulliau

12 sut mae cefnogi cymunedau ac unigolion i ddylanwadu ar lunio penderfyniadau

13 sut mae datblygu'r sgiliau angenrheidiol i ddylanwadu ar wneud penderfyniadau

14 technegau cynhwysol a chyfranogol ar gyfer meithrin perthnasoedd 

15 sut mae cyd-drafod, cynllunio, cytuno, adolygu a gwerthuso perthnasoedd rhwng cymunedau a sefydliadau eraill

16 technegau a dulliau gweithredu i gynyddu'r atebolrwydd i gymunedau

17 systemau cyfathrebu sy'n hybu dealltwriaeth a deialog agored 

18 dulliau sy'n hwyluso cyfleoedd dysgu ar y cyd er mwyn sicrhau gwaith effeithiol ar y cyd

Seiliwyd datblygu cymunedol ar gyfres o werthoedd sy'n ei osod ar wahân i weithgareddau eraill, a all fod yn gysylltiedig, yn y gymuned. Mae'r gwerthoedd hyn yn greiddiol i ddatblygu cymunedol, ac yn darparu sylfaen ar gyfer pob un o'r safonau. Y gwerthoedd yw;

1 Cyfiawnder cymdeithasol a chydraddoldeb

2 Gwrthweithio camwahaniaethu

3 Grymuso cymunedol

4 Gweithredu ar y cyd

5 Gweithio a dysgu gyda'n gilydd

Mae'r enghreifftiau canlynol yn dangos sut gallai pob un o'r gwerthoedd datblygu cymunedol lywio ymarfer yn y safon hon. Nid yw'r gosodiadau hyn yn rhan o'r gofynion asesu.      

1 bod anghydbwysedd pŵer rhwng cymunedau, cyrff cyhoeddus ac asiantaethau eraill yn cael eu cydnabod ac yn derbyn sylw

2 bod cyfleoedd i ddylanwadu ar arfer camwahaniaethol a'i herio yn cael eu harchwilio'n feirniadol

3 bod hawliau cymunedau i'w diffinio eu hunain, eu blaenoriaethau a'u hagendâu ar gyfer gweithredu yn cael eu gwneud yn benodol 

4 bod camau'n cael eu cymryd i feithrin hyder mewn cymunedau i gymryd rhan mewn deialog gyda chyrff cyhoeddus

5 bod gwybodaeth am sut mae cyrff cyhoeddus ac asiantaethau eraill yn gweithio yn cael ei rhannu gyda chymunedau​